Kuzey Marmara bölgesindeki 19. yüzyıl ahşap yapılarının depreme karşı güçlendirilmesi

Abstract

Başta deprem olmak üzere tabii afetler, insanoğlunun yaşamına yönelik tehlikeler yaratıyor olmaları nedeni ile en büyük korkularının başında gelmiştir. Anadolu'da yerleşik düzene geçen tarım toplumu insanlarının ilk ürettiği konut yığma taş ve kerpiçten olmuş, döşemelerde ve çatı örtülerinde ahşap kullanılmıştır. Depremlerde bu yığma strüktürlerin yıkılması ile oluşan felaketler sonucunda, konutların yapısal sistemleri yerlerini çok daha hafif ve sünek bir malzeme olan ahşaba bırakmıştır. Asırlar boyu süren çeşitli strüktürel deneme yanılma uygulamaları sonucunda, ahşap hem tekil hem de diğer yapı elemanları ile birlikte kullanımıyla, teknolojik ve estetik değerler açısından konut üretiminde çok önemli bir noktaya ulaşmıştır. Sanayi devrimi ve dünya savaşlarının oluşu onu tahtından indirmiş fakat yerine kendisi kadar değerli bir malzeme ve ürün koyamamıştır. Geleneksel yaşantımızın estetik ve kültür tarihimizin en önemli şahitlerinden olan ahşap yapılarımızın tüm eskime ve bozulma etkilerine rağmen ayakta kalarak direnmelerini sürdürmeleri, deprem felaketi karşısında dahi, tam olarak yıkılmayıp eski vakur duruşlarını kısmen de olsa korumaları, onlara bilimsel bir saygıyla yaklaşımı gerektirmektedir. Tezin kurgusu bu olgu üzerinde geliştirilmiştir. Bu yaklaşıma bağlı olarak: Giriş bölümünde çalışmanın önemi ve yapılış amacı vurgulanmış, ikinci bölümde ahşabın hammaddesi olan ağaç ve ahşabın fiziksel, kimyasal, biyolojik, teknik ve mekanik özellikleri ile geleneksel yapılardaki kullanım biçimleri anlatılmıştır. Üçüncü bölümde, deprem ve geleneksel yapılar üzerindeki etkileri anlatılmış; dördüncü bölümde ülkemizdeki geleneksel ahşap yapılar sınıflandırılmış, ahşap yapılara ait geleneksel ve çağdaş strüktürel bağlantılar incelenmiştir. Beşinci bölümde örnek yapımıza ait deprem dayanımı, 1998 deprem şartnamesine göre analiz edilmiş ve buna bağlı olarak bu yapıların günümüz koşullarında varlıklarını sürdürebilmeleri için yapılması gereken strüktürel güçlendirme önerileri sunulmuştur. Sonuç bölümünde ise henüz bir başlangıç aşamasında olan çalışmalarımızın gelecekte yapılacak ilgili araştırmalara yönlendirici olması bakımından güçlendirme yöntemleri ve kavramları üzerinde durulmuştur.

Natural disasters are the most fearful events of human beings, due to the fact that they endanger their lives, among which the earthquakes are the most disastrous ones. The first houses built by agricultural society were of masonry comprising stones and mud brick in which wooden is used for slabs and roofing. Due to the disastrous effects of the collapses of these structures, this system of construction was substituted gradually by wooden structures which are much more ductile and lighter. As a consequence of the various structural trial and fail methods, the wood became an unique material solely and as a composite use because of the technological and aesthetic concerns. Although the industrial revolution and world wars has dethroned it, no other material of equivalent quality could be throned. The wood evidence of our traditional life, aesthetic and cultural history, still resisting aging and deterioration effects without being collapsed totally due to earthquakes not hiding their dignity from the eyes can see lead us to realize our approach in a respectful manner the deserve. In connection with this approach: In the second chapter, the wood which is the raw material of timber, physical characteristics of wood, chemical, biological, technical and mechanical properties are explained. The earthquakes and it's effects on traditional buildings are explained in the third chapter, the traditional wooden structures of our country are classified, the structural connections of a timber sheathed wooden frame structure in the north Marmara region which is the subject of our research is analysed in the fourth chapter, In the fifth chapter the earthquake performance of the structure is analysed according to the 1998-Turkish Earthquake Code and in this connection, strengthening methods are proposed so that these structures could survive. In the chapter of conclusion, in order to make these studies yet preliminary, a base for the relevant future investigations, the strengthening methodologies and concepts are stated.