Avrupa Birliği mekansal politikaları ve Türkiye planlama politikalarına etkileri

Abstract

ÖZET 1987'de Tek Avrupa Senedi (SEA) ile Avrupa Ortak Pazarı (SEM)oluşturulması ve ardından Ekonomik Para Birliği (EMU)'ne geçişin hedeflenmesi ile birlikte AB (EU)'nde ekonomik ve sosyal bir dönüşüm başlamıştır. Yeni dönem Topluluk Politikalarının artan mekansal etkileri, AB düzeyinde sosyal ve ekonomik bütünleşme ve uyum için Topluluk Politikalarının mekansal etkilerinin daha fazla tartışılması gerekliliğini ortaya çıkartmıştır. AB Üye Devletleri'nin mekansal planlamadan sorumlu ilgili bakanları ile Avrupa Komisyonu'nu ilgili birimlerinin 1989'da başlattıkları, AB Bölgesinde mekansal gelişme stratejilerine dönük genel bir çerçevenin oluşturulması yönündeki çabalan 1999'da sonuçlanmıştır. Avrupa Mekansal Gelişme Perspektifi (ESDP) olarak adlandırılan stratejik doküman bütünleşme ve işbirliği konseptine dayanmaktadır. Birlik düzeyinde üye devletleri bağlayıcı değil tavsiye niteliğinde olan dokümanın AB'nın subsidiarty (yerellik) ilkesi çerçevesinde uygulanması esastır.ESDP AB bölge politikasını da içerecek şekilde Topluluk Politika ve AB hedefleri ile uyumludur.AB'nin sürdürülebilir ve bölgeleri arasında dengeli gelişme hedefi ESDP'nin politika amacını oluşturmaktadır. ESDP aynı zamanda AB'nin bölge ve kentlerinin rekabet etme güçlerini arttırmaya dayalı bölgesel kalkınma anlayışı ile de uyumlu olduğu için AB'nin yukarıda anılan hedefine ulaşmasının mümkün olup olmadığı tartışılmaktadır. AB düzeyinde geliştirilen mekansal politikalar ve bunların Türkiye üzerindeki etkilerinin araştırılacağı bu çalışmada; Başlangıçta AB'nin mekansal genişlemeleri ve mekana etki eden Topluluk sektörel politikaları incelenmektedir. Sonraki bölümlerde Topluluk düzeyinde mekansal yapı ile ilişkilendiren AB Komisyonu'na ait çalışmalar ile ESDP'nin geliştirdiği mekansal gelişme rehberi, amaç ve politika seçenekleri ortaya konulmaktadır. Bu çalışmanın son bölümünde AB-Türkiye ilişkileri Antlaşmalar çerçevesinde ele alınmaktadır. Beş Yıllık Kalkınma Planlan ekseninde Türkiye'de sosyo-ekonomik ve mekansal politikalar incelemektedir Ve bu süreçte AB etkileri araştırılmaktadır. Türkiye'nin AB müktesebatına uyum sürecinde ortaya konulan son Kalkınma Planı'nda yer alan mekansal politikaları ile Kamu Yönetimi Reform Taşanları ile getirilen değişiklikler mekansal etkileri bakımından irdelenmektedir.

II SUMMARY An economic and social transformation started in EU in 1987, when the transition to Economic and Monetary Union (EMU) and the formation of the Common Market were aimed with the Single European Act (SEA). The increasing spatial impacts of the Community politics in the new era revealed that the Community politics had to be more interrelated with spatial development at the EU level. The attempts of the relevant units and members of the EU member states and the European Commission to create a general framework for the spatial development strategies in EU Territory came to a conclusion in 1999. The strategic document titled European Spatial Development Perspective (ESDP) is based on the concepts of integration and cooperation. It is essential that this document, with advisory nature rather than being binding, will be applicable within the framework of subsidiary principle of EU. European Spatial Development Perspective is the most comprehensive development strategy developed at the EU level. ESDP is coherent with the Community politics and EU aims in a manner to include the regional policy of EU as well. EU's intention for a sustainable development that is balanced among regions makes up the purpose of ESDP. As ESDP is also coherent with EU's concept of regional development, which is based on enhancing the competitive powers of the regions and the cities; it is also discussed whether it is possible for EU to attain its intention that is first mentioned above. This study, discussing the spatial politics at the EU level and their impacts on Turkey, introduces the Community politics with spatial influences at the EU level, the process for the creation of European Spatial Development Perspective and the spatial development purposes and politics developed under it. The last chapter of the study examines the long process of the relations between EU and Turkey and the spatial politics around the Five- Year Development Plans. The third section of this chapter analyses the spatial politics developed under the last Five- Year Development Plan issued by Turkey during the process of adjustment to EU Acquis Communitaire and the amendment made to the Draft Public Administration Act The development plans issued during the recent era, the EU-orientated Preliminary National Development Plan and the draft reforms for public administration make it clear that Turkey has adopted the spatial development strategies of the EU. In the conclusion chapter, the spatial politics and strategies of EU are assessed from Turkey's point of view.