Özofagus atrezisi sıçan modelinde gestasyonun 15.-18. günlerinde histopatolojik bulguları

Abstract

ÖZET Son iki üç yıldır deneysel hayvan modeli olanağının yakalanabilmesi ile özofagus atrezisinin embriyogenez ve etyolojisine yönelik çalışmalarda yeni bir çığır açılmıştır. Bu çalışmaların sayısı henüz birkaç taneyi geçmediğinden embriyolojik dönem tümüyle incelenememiştir. Bu çalışmanın amacı, kendi laboratuvar şartlarımızda deneysel özofagus atrezisi modelini oluşturarak önceki çalışmalarda incelenmemiş olan özofagusa ait gestasyonun 15 - 18. günler arasındaki histopatolojik özellikleri ortaya koymaktır. Bu amaçla toplam 26 erişkin dişi sıçan 24 saat süre ile çiftleştirildikten sonra 19'una intraperitoneal yolla gestasyonun 8, 9 ve 10. günlerinde 2 mg/kg adriamisin verilmiş, geriye kalan 7'si ise kontrol grubunu oluşturmuştur. Her iki grupta yer alan fetuslar sırası ile 15. (adriamisin 46, kontrol 15), 16. (adriamisin 52, kontrol 14), 17. (adriamisin 45, kontrol 19) ve 18. (adriamisin 40, kontrol 24) günlerde sakrifîye edilerek histolojik incelemeleri yapılmıştır. Adriamisin verilen gebelerden elde edilen 252 fetuslann 50'sinde (%27) özofagus atrezisi ve polihidramnioz geliştiği gözlenmiştir. Buna ek olarak iki sıçanda da izole trakeal atrezi saptanmıştır. Eş gestasyonel günlerdeki kontrol ve adriamisin verilen gebe sıçanların ortalama ağırlıkları arasında istatistiksel anlamda fark bulunmamıştır. Fetuslann ağırlıklarının eş gestasyonel günlerde değerlendirilmesi sonucunda ise, 15. (kontrol 0.20 ± 0.03gr, adriamisin 0.19 ± 0.06gr) ve 17. 39(kontrol 0.92 ± 0.06gr, adriamisin 0.70 ± 0.23gr) günlerdeki kontrol grubundaki fetuslaraı adriamisine maruz kalan fetuslara göre daha ağır olduğu, 16. (kontrol 0.33 ± 0.03gr, adriamisin 0.47 ± 0.1 lgr) ve 18. (kontrol 0.93 ± 0.23gr, adriamisin 1.10 ± 0.32gr) günlerde ise adriamisine maruz kalan fetuslann kontrol grubundaki fetuslardan daha ağır olduğu saptanmıştır. İstatistiksel olarak değerlendirildiğinde ise 15. gestasyonel günde fark anlamlı çıkmazken (p>0.05), 16 (pO.0001), 17 (p<0.05) ve 18. (p<0.0001) günlerde fark anlamlı olmaktadır. Modelimizde amnion mayi miktarı gestasyonel yaş ilerledikçe artmaktadır. Adriamisine maruz kalan fetuslarda her zaman kontrol grubundaki fetuslardan daha fazla miktarda amnion mayisi saptanmıştır. Gestasyonel yaşlara göre amnion mayi miktarları, 15. gün (kontrol 0.19 ± 0.05gr, adriamisin 0.23 ± 0.07gr) ve 16.gün (kontrol 0.29 ± 0.04gr, adriamisin 0.42 ± 0.1 2gr) 17. gün (kontrol 0.47 ± 0.1 lgr, adriamisin 0.55 ± 0.15gr) ve 18. gün (kontrol 0.54 ± 0.1 5gr, adriamisin 0.71 ± 0.1 7gr) bulunmuştur. Amnion mayi miktarının, adriamisine maruz kalan fetuslarda kontrol grubuna göre istatistiksel olarak anlamlı artışı ise gestasyonun 16. gününden itibaren gerçekleşmektedir. Histopatolojik incelemeler sonucu; adriamisine maruz kaldığı halde atrezi gelişmeyen fetuslann histolojik bulguları 15-18. günlerde kontrol fetuslar ile aynıdır. Trakea ve özofagusun epitel farklılaşmaları ve duvar değişikliklerinin oluşarak birbirlerinden ayırt edilir hale gelmeleri 17 ve 18. günde olmaktadır. 40Özofagus atrezisi saptanan fetuslarda, atretik poşlar arasındaki mesafe çok uzundur. Üç trakeoözofageal fîstülün incelenmesinde hem respiratuvar, hem de özofagus kökenli epitel özelliğinin olduğu gözlenmiştir. Trakea atrezili fetuslarda özofagus, özofagus atrezili olanlarda ise trakeamn histolojisi tümüyle normal olarak gözlenmektedir. Yarattığımız model adriamisinin üç gün verilmesi yönü ile özgündür. Modelimizde bulduğumuz histolojik bulgular, yaygın kabul görmüş embriyogenezis teorisine büyük ölçüde uygunluk göstermektedir. Oluşan trakea ve özofagus anomalileri ise normal embriyolojik gelişimdeki bir durma yada duraklamadan olabilir. Adriamisin bu gelişimi oldukça özgün olarak etkilemektedir. 41