MÖ. I. Binde Anadolu`da cam üretimi ve tasarımı

Abstract

ÖZETRenkli, saydam, kırılgan ve yapımında hüner isteyen bir malzeme olan CAM,bugün hayatımızın adeta vazgeçilmez bir parçasıdır. Sanayide kullanımının her geçengün daha da arttığı ve önemsendiği cam, günümüzde sanatsal tasarımlar için dekullanılmaktadır.Camın geleceğine yön verirken geçmişi konusunda da bilgi edinilmesi ve çağdaşüretim ve tasarım sürecinde bu bilgilerden yararlanılması gerektiği savıyla başlatılan butezde; Cam tarihinde önemli bir dönem olan MÖ.I. Bin'de üretilen cam kaplar elealınmış ve bunların Anadolu üretimleri saptanmaya çalışılmıştır.Günümüz bilgi çağında, meslekler arası bilgi akışını sağlamak adına gelişençalışmalardan belki de en geçerli olanı arkeolojik verilerin günümüze aktarılarakgeleceğe dönük, bunlardan yararlanılmasının sağlanmasıdır. Bu düşünce ile bu konudadisiplinler arası bir olguyu da gündeme getirerek arkeolojinin verilerinin çağdaştasarımlara kaynak oluşturması için fırsat yaratılmaya çalışılmıştır.Başlangıçta, ? Tasarım? olgusunun ilk insanda nasıl başlayıp geliştiği ele alınmışve insan aklının gelişme sürecinden ilk tasarıma ulaşması süreci - günümüzdekullanılmaya başlayan bilişsel arkeoloji yöntemiyle elde edilen sonuçlar vasıtası ile-aktarılmaya çalışılmış, sağlanan bilgiler ilk tasarım örnekleriyle birlikte sunulmuştur.Çok geniş bir tarih yelpazesine sahip olan cam teknoloji tarihi konusunda,konumuzu içeren M.Ö. 1. Binde cam üretimi ve tasarımı genel hatlarıyla ele alınmış,camda tasarımın nasıl başlayıp geliştiği, hangi kaynaklardan etkilendiği, dolayısı ile ilkcam tasarımları ve bunların kullanımları ile ilgili ön bilgiler verilmiş, yine camın tarihselgelişim süreci içinde yapısı ve üretim tekniklerine değinilmiştir.ICam tarihi ile ilgili genel bilgilerin ardından Anadolu'da bugüne kadar bulunmuşolan en erken camlar ve camın gelişim tarihi içinde Anadolu'nun yeri konusundakibilgiler gözden geçirilmiştir.İkinci bölümde, M.Ö. I. Binde Anadolu'da kullanılmış ve bu tez konusukapsamında belgelenmiş olan cam kapların değerlendirilmesine çalışılmıştır. Bunoktada, analojik ve teknolojik yöntemlerden yararlanılarak, üretim merkezlerineyönelik araştırma yoluna gidilmiştir. Bunun için Kültür Bakanlığından alınan izinle 23müzede çalışılmış, bu müzelerde bulunan M.Ö.1.bin kapları ile, yayınlanmış kazımalzemeleri incelenmiş, konu ile ilgili bugüne kadar yapılan yayınlar taranmış vedeğerlendirilmiştir. Sağlanan veriler ve yapılan analojik değerlendirmelerin ötesinde,incelenen eserler arasından saptanan bir grubun, mikroanalitik yöntemlerle analizleriyapılmıştır.Sonuç olarak, bu çalışmada; Anadolu'da yapılmış M.Ö. I.Bin cam kaplarındankonumuza temel teşkil edecek olan kaynaklardan elde edilen verilerle; tasarım ve üretimstratejileri değerlendirilerek, cam üretim merkezleri saptanmaya çalışılmış, Anadolukaynaklı buluntuların günümüz tasarımlarına yansıması izlenmiştir. Bunun sonucundada; konumuz kap formlarındaki tasarım evreleri çizim tablolarıyla antik çağdangünümüze taşınmıştır.II

SUMMERYGlass is a colored, transparent and fragile material that requires skilledworkmanship to manufacture. It has become one of those essentials one of those in ourlives: ıt is increasingly been used in industry as well as receiving great attention by theartists who choose to incorporate it to their large or small creative projects.It is important that the history of glass is well known when discussing a directionfor the future of glass. The starting point of view of the thesis at hand is that the modernmanufacturing and design of glass must take into account knowledge about the glassvessels which belong to the 1. Millennium B.C. and are produced specifically inAnatolia.The information era in which we live provides us with continuous flow of dataamong professions. Archaeology is perhaps one of the most valid means where thataccumulation and flow of interconnected data pass from the past to the present, offeringbenefits for the formation of new designs in the future production.This thesis starts with discussing the beginning of `projecting? and mentaldevelopment in early human evolution. The earliest design samples have been looked atthrough the method of cognitive archaeology and results reached clearly shownThe glass technology has a wide range of history and this thesis is prepared toshed light to the glass production and design in the 1.st. millennium B.C. in Anatolia ona broad base. The scope here consists in clarifying the way in which objects in glassdesign started developed and were affected by the process of time. The glass in ancientage, the chemistry of glass and manufacturing techniques are also included in thediscussion.IIIDescribed as blind point at one time, glass in Anatolia is one of the topics ofarchaeology which has not been sufficiently researched. Therefore, our thesis comes tocompensate for this gap. For this purpose, many glass artifacts found in archaeologicalexcavations in Anatolia are investigated underlining at the same time glass vesselsproduction and design type areas.In this context, the glass vessels manufacturers in the 1st. Millennium B.C. havebeen studied with the intention of to pinpointing whether these artifacts were reallyoriginated in Anatolia or not. Along with relative literature, the glass vessels in 23museums have been studied and researched. To all this must be added the informationobtained by analysis using micro analytical method of a group of glass artifacts.In conclusion, this study tries to stress the continuum of glass history in one placeand it effect on modern glass manufacture and design. Furthermore, the materials forglass making and techniques in Anatolia were put in perspective to reflect connectionswith today?s modern glass. Such evolution of glass has been visualized by one hundredand eighty drawings (180) and basic forms are documented in a relative table.IV