Şizofrenik bozukluk tanısı alan hastaların ailelerinde duygu ifadesi düzeylerinin tedavi uyumuna etkileri

Abstract

ÖZET Şizofrenik bozukluklar, yalnız bireye olan etkileriyle özel bir sağlık sorunu değil, aile ve topluma yükleriyle bir toplum sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir. Şizofreni halen klinik davranış bilimlerinin en yoğun araştırma alanıdır. Bir yandan biyolojik,genetik ve gelişimsel çalışmalar eşliğinde etyoloji ve tedaviye yönelik bilgi dağarcığımız gelişirken, diğer yandan epidemiyolojik, aile, çevre etkileri çalışmaları ile bozukluğun süreci ve gelişim yolağı anlaşılmaya çalışılmaktadır. Halen şizofreninin oluşumu ile ilgili net bir model oluşmuş bulunmasa da, bu durumun çevre- kalıtım ekseninde çok etkileşimli bir süreç sonunda oluşan bir tablo olduğu düşünülmektedir. Şizofreniye yönelik rasyonel tedavilerin oluşturulmasının ardından gelişen önemli bir alan da şizofreninin tedavi süreci ve bu sürecin sonuçlarının belirleyicileridir. Bireysel ve toplumsal düzeylerde birçok belirleyici, yatış sonrası tedavi sürecinin doğasının anlaşılması amacıyla çalışılmıştır. Şizofrenik sürecin aile içi etkileşime etkileri ve bu etkileşim biçiminin bozukluğun doğasını biçimlendirmesi, detaylı araştırılmış konulardan biri olsa da, hem sistemik verilerin oluşturulamamış olması, hem de geniş klinik çalışmalarla desteklenmemiş olmaları bu modellerin kullanımını kısıtlamıştır. Duygu İfadesi (Expressed Emotion - E.E) kavramı bu alanda son kırk yıl içerisinde yoğun bir araştırmaya sahne olmuş ve bu alandaki çalışmaları ilk kez klinik kulanıma kazandırmıştır. Yüksek Duygu İfadeli bakım vericilerin bakımı altındaki hastaların klinik olarak daha çabuk kötüleşdikleri hipotezi üzerine oluşturulmuş bu modelde, değerlendirme,bakım verici ile yapılan Camberwell Aile Görüşmesi içeriğine göre yapılır. Beş alt ölçekte değerlendirilen görüşme sonucunda bakım vericinin ifadeleri yüksek veya düşük tanımlarım alır. Çalışmamızda kliniğimizde ilk yatış- başvuru önceliği ile belirlenen 14 hastamız ayaktan ilaç tedavisi ve psikososyal müdahale paketi (Yaşanüsal Eğitim Paketi) ile 6 ay izlenmişlerdir. Bakım vericilerinin Duygu İfadelerinin düzeylerinin tedavi uyumuna ve düzenine etkileri araştırılmıştır.Aynı zamanda modelin ve araçların kullanımının kültürümüzdeki ilk örneği olması nedeniyle ölçek ve görüşmenin Ortadoğu Teknik Üniversitesi Psikoloji Bölümü ile ortaklaşa uyarlama çalışması oluşturulmuştur. Çalışmamız sonucunda tedavi devamsızlığının büyük oranla (%80) yüksek Duygu İfadeli, tedavi uyumunun ve devamının ise düşük Duygu İfadeli (%87) aileler tarafından temsil ettiği görülmüştür.

49 SUMMARY Schizophrenia, as a chronic course, has important burden on individual and family daily routine. The introduction of neuroleptics to psychiatry, as a rationale treatment for schizophrenia opened a new era in the research of this disorder. Late research has seen considerable focus on the course of schizophrenia and efforts to characterize the environmental predictors of outcome. One of the major area of interest is the family influences on the origin ind the course of schizophrenia. Unfortunately many of the theories of the family's role were supported by litde or no scientific evidence. Despite the handicap,such efforts have led to the development of therapeutic methods of working with the families of schizophrenic patients.As a result new models were introduced to psychiatry. Since 1958 the literature has been replete with provocative studies about the theory and application of the concepts of expressed emotion (E.E). It is well documented that the level of E.E of the primary caretaker is a predictor of relapse in schizophrenia. In our study we compared the high E.E and low E.E families in terms of the patients compliance to the treatment program.As a part of our study we designed an adaptation study of Camberwell Family Interview and expressed emotion scales to the Turkish culture. We observed that the high E.E families complied less while the low E.E families complied more and show significant progress in the course of schizophrenia.