Kent konutlarında çocuk odası mekan tasarımı ve mobilyası

Abstract

ÖZET Kendine göre düşünme, algılama ve yorumlama biçimine sahip olan çocuk için eğitimin başladığı ilk yer (istisnaların dışında) ailesinin yanıdır. Türk toplumunda aile önemli bir olgudur, toplumun en küçük yapı taşı olarak kabul edilir ve çocuk için her türlü eğitimin verilip hayatının biçimlendirildiği bir kurumdur. Çocuğun bilgi birikiminin ve ilgi alanlarının nasıl ve ne yönde geliştiği, evindeki ortamı ile olan ilişkileri ile doğrudan ilgilidir. 19. yüzyıl sonunda J. Dewey'in felsefe ve S.Freud'un psikoloji alanında çocuklar hakkında yaptıkları çalışmalar günümüz araştırmalarına da ışık tutmaktadır. Tezin ilk bölümünde Çocuk Gelişimi, Çocuk Psikolojisi ve Deneysel Psikoloji bilim dallarından yararlanılarak kullanıcının diğer bir deyişle çocuğun, gelişimi süresince mekan ve mekanda kullanılacak diğer elemanlar ile olan iletişimi, etkileşimi, istek ve ihtiyaçlarını yönlendirecek gelişmeleri irdelenmiştir. Fiziksel, hareketsel, algısal, zihinsel, toplumsal, duygusal ve psikolojik gelişmeler başlıkları altında toplanan bu veriler mekanın ve mobilyanın biçimlenişine etki etmektedirler. Tezin ikinci bölümünde, Sanat Tarihi ve Toplumsal Tarih bilim dallarından yararlanılarak günümüz çocuk mobilyalarının biçimlenmesinde etkili olan çocuk odası mekan ve mobilyalarının tarihsel süreç içindeki gelişimi araştırılmıştır. Tarihsel perspektifte çocuğun toplumdaki yerine ve çocuk kavramının gelişimine bakıldığında Aries'e göre 16. yüzyıldan önce çocuk olgusunun bugünkü anlamında değerlendirilmediği bilinmektedir. 16. yüzyıldan önceki sanat eserleri ve belgeler incelendiğinde sadece figür olarak betimlenen çocukların günümüzün çocukluk anlayışının ötesinde mağrur kişilikleri ve taşımaları gereken diğer rolleri ile betimlendikleri görülmektedir. Öyle ki, 17. yüzyıl ortalarına değin Avrupa'da bugünkü anlamda `bebek, çocuk ve genç` ayrımının yapılmadığı ve `çocukluk` kavramının `bağımlılık` kavramı ile özdeş tutulduğu bilinmektedir. 18. yüzyılda çocukların sadece bedensel sağlık ve hijyeni ilgi konusu olmaktan çıkmış ve varlığı ile ilgili her konu araştırılmaya başlamıştır. Osmanlı'da ise, Tanzimat dönemine kadar VIçocuğun ayrı bir yeri ve önemi yoktur. Tanzimat'tan önceki dönemde Osmanlı toplumundaki çocukların gündelik hayatlarına ilişkin bilgiler fazla değildir. Ancak, Padişah çocuklarının ya da üst düzey bürokratların çocukları hakkındaki bilgilere az da olsa rastlanmaktadır. Sıradan çocukların gündelik yaşamlarına ilişkin yeterli bilginin bulunamamasının nedeni, belirli yaşa değin eve bağlı ve kapalı bir hayat yaşamaları gösterilebilir. Tezin üçüncü bölümü, ilk bölümde elde edilen bilgilerin ve yapılan saptamaların ışığında çocuk odasının düzenlenme dönemlerinin belirlenmesi hakkındadır. Beş ana başlık altında toplanan bu bölümde dönemler; Bebeklik Dönemi (0-1 yaş), Çocukluğa Geçiş Dönemi (1-3 yaş), İlk Çocukluk Dönemi (3-6/7 yaş), Son Çocukluk Dönemi (6/7-1 l/13yaş), Ergenlik Dönemi (1 1/13-20 yaş) olarak belirlenmiştir. Her dönemin mekana ait eylemleri ile bu eylemlere göre mekanın ve mekandaki diğer elemanların biçimlenişi ilgili resim ve çizimlerle anlatılmıştır. Bölüm sonunda örnekleme amaçlı her döneme ait mekan çizimleri yapılmış, çalışma bir tablo ile özetlenmiştir. Tezin son bölümünde, konutlardaki çocuk odalarına dair belirlenen düzenlenme dönemlerinin ve tasarım kriterlerinin gerçek hayatta üretici ve tüketici platformunda ne derecede uygulandığının sorgulanması yapılmıştır. Tüketiciler ve üreticilerle ayrı olarak yapılan kalitatif ve kantitatif çalışmalarda, MSGSÜ Fen Edebiyat Fakültesi İstatistik Bölümü ve Frekans Araştırma Ltd. Şti.'den destek alınmış ve günümüz çocuk odasına dair elde edilen veriler tablolarla yorumlanmıştır. Sonuç olarak; konutlardaki çocuk odasının tasarım sürecinde, mekanın mobilya ve diğer donatı elemanları ile beraber ele alınması gerektiği, farklı yaş dönemlerinde farklı tasarım kriterlerinin ön plana çıktığı saptanmıştır. Bu çalışma, çocuk odasının projelendirilmesinde tasarımcının sahip olması gereken bilgi birikimi ile taşıması gereken sorumluluğu ortaya çıkarmıştır. Anahtar Kelimeler: konut, iç mekan, tasarım, çocuk, çocuk odası. VII

SUMMARY The education starts firstly in the family for a child who has a self-perception and self-determination ability. In Turkish community the family is the major phenomenon. The family is the nuclear community. It is an institution that the child models his /her life. The progress in the background and domains of the child is directly related with his/her relations towards setting of the home. In the late 19th. century J. Dewey's philosophy and S.Freud's psychology field studies on the children, lights the way for today's researchers. In the first chapter of the thesis, with the help of studies concerning the child growth, child psychology and empirical diciplines child's progress, his/her communication, interaction and demands, needs on the components of the setting are examined. The data gathered under the headlines of physical, behavioral, perceptive, mental, communal, emotional and psychologic developments shape space and the furniture. In the second chapter of the thesis, benefiting from Art History and Societal History diciplines, the evolution of the historical process of today's child furniture is examined. In the historical perspective when we take a look at the position of the child and the concept of the infancy progress in a society, according to Aries before 16th. century people has not given the due importance to the child phenomenon as today. When the art works and manuscripts before 16th. century are examined, apart from today's model, we see that the child has been described only as a proud mature figure. Until the middle of 17th. century there was not a baby, child and teenager classification in Europe. The `childhood` concept is considered as identical with `dependence`. In the 18th. century the children's corporal health and hygiene was not the only deal and started a research. In the Ottoman Empire till the Reform Period the child did not have an important role in the society. There is not enough data before the Reform Period regarding the daily life of the children. This is because that they were isolated. But the royal children's records are available. VIIIThe third chapter is about the determination of the information gathered in the first chapter in the light of designation the child room organisation periods. The periods are held in five major headlines in this chapter; the infancy period (ages between 0-1), toddler (ages between 1-3), boyhood (ages between 3-7), preteen period (ages between 6/7-11/13), teenager period (11/13-20 ages). Each period's activities and the shaping of the space and the furniture according to these activities are explained by drawings and photographs. At the end of this chapter there are case studies that presents each period's space drawings. And the study is summarized with a graph. In the end part of the thesis, the design criteria arrangement periods in child rooms in the residences, how they are applied by producer and the consumer platform in real life, are questioned. With the interviews and qualitative and quantitative studies executed between the consumers and manufacturers separately, MSGSU Science and Letters Faculty Statistics Department and Frekans Research Field & Data Processing Co. Ltd. has supported the research and today's child room data has been commented according to these graphics. As a result; the design process of the child room in the residences underlines that; the space has to be considered together with the furniture and in the diverse age periods the design criterias are differing. This study has put forward the responsibility and knowledge levels that a designer has to gain in order to be able to design a child room. Key Words: residence, interior, design, child, child room. IX