Transit olarak kullanılan mekanlar: Modern mimaride `yersizleşen` mekanların değerlendirilmesi

Abstract

III ÖZET Gündelik yaşam temposunun artması ve biçiminin değişmesi ile -özellikle büyük kentlerde- farklı işlevlerdeki mekanların kullanım şekil ve sürelerinde değişiklikler olmaktadır. Bu değişiklikler, mekana bakışın farklılaşmasına neden olmakta ve yapısal çevrenin oluşumuna yansımaktadır. Modern yaşamda hızın ve tüketimin artması sonucunda mekanın yerle ilişkisinin kopmasının etkilerinin incelenmesi bu çalışmanın ana konusudur. Küreselleşmeyle birlikte yerel değerlerin kayboluşu, mekanda aidiyet sorunu, kimliksizleşme gibi kavramlar sorunun tartışma alanında yer almaktadırlar. Çalışmanın birinci bölümünde mekan, yer, yok-yer, yersizleşme, transit kavramları tanımlanmıştır. Mekanı oluşturan nitelikler ve bunlardan hangilerinin kaybolduğu; geleneksel dünyada güçlü olan mekan ve yer ilişkisinin modernleşme sürecinde nasıl farklılaştığı belirlenmeye çalışılmıştır. Mekanın algılanmasında farklılaşmayı yaratan süreç, modernizmin başlangıcından, küreselleşme gibi kavramların tartışıldığı günümüze kadar kültürel, teknolojik, sosyo-ekonomik açıdan ele alınarak özetlenmiştir. ikinci bölümde, yersizleşen mekanların ortak özellikleri araştırılmıştır. Çeşitli yapı tipleri ve kentler ele alınıp; fiziksel, işlevsel ve algısal açıdan incelenerek değerlendirme kriterleri belirlenmiştir. Teknolojik gelişmelerdeki, iletişimdeki, gündelik hayattaki hızın yapısal çevreye etkileri incelenmiştir. Farklı işlevlere göre üç ana başlık oluşturulmuştur. `Tüketim Mekanlarında hipermarketler ve alışveriş merkezlerinden, Turizm ve Eğlence Amaçlı Kullanılan Mekanlarda otel zincirleri ve tema parklardan, `Ulaşım Mekanları` başlığı altında, terminal binaları ve servis mekanlarından bahsedilmiştir. İncelenen tüm bu örnekler arasında transit ve kitlesel tüketim amaçlı kullanılan havalimanları gözlem alanı olarak öne çıkmıştır.IV Üçüncü bölüm yersizleşen bir mekan örneği olarak uluslararası havalimanlarına odaklanmaktadır. Belirlenen kriterler doğrultusunda, bu mekanlarda kitlesel kullanıma, hızlı akışa ve tüketim merkezli bakış açısının etkilerine bağlı olarak 'yersizlik' olgusunu irdelenmektedir. Havalimanları teknolojik gelişmelerin gerektirdiği hızlı değişimlere bağlı olarak gelişen karmaşık yapılardır ve bu çalışmada transit kullanımın gözlem alanı olarak seçilmişlerdir. Çalışmanın sonuç bölümünde genel değerlendirme yapılmıştır. Anahtar Sözcükler: Mekan, Yer, Yok-yer, Yersizleşme, Transit, Tüketim, Hız, Kimliksizlik, Havalimanı.

SUMMARY The use of space in cities and the duration that they are used for -especially in big urban cities- has been transformed with the increasing pace of everyday life and its changing style. These transformations affect how space is perceived and are reflected in the formation of the structural environment. The main topic of this research is the effects of fast transition and the increase in consumption on modern life. The thesis discusses loss of local heritage as a result of globalization, not being able to internalize the place, depersonalization, and alienation. In the first section, concepts such as space, place, non-place, loss of identity, and transition have been defined. The thesis identifies the characteristics that define a space and which one of these have been lost; investigates how the strong relationship between space and place in the traditional world changed during modernization. The duration that created the difference in the perception of space is summarized starting from the beginning of modernization until today where disputes on concepts such as globalization still continues. In the second section the characteristics of spaces that has lost identities are researched. The evaluation parameters for various types of structures and cities have been identified by analyzing their functional and perceptual aspects. The effects of the speed of technological advancements, communication, and everyday life on the structural environment are analyzed in this section. Three subtitles are defined based on functionality. Hypermarkets and shopping malls are discussed under the `Spaces for Consumption` subtitle. Hotel chains and theme parks are discussed under the `Spaces for Tourism and Entertainment` subtitle. Terminal buildings and service spaces are discussed under the `Spaces for Transportation` subtitle.VI This section emphasizes the airports as spaces used by masses and for trasport and consumption purposes. The third section focuses on international airports as an example to spaces that lose their identity. The concept of `identity loss` is investigated in terms of the use of these spaces by masses, and the results of fast flow and consumption oriented approaches based on the characteristics identified in the first section. Airports are complex structures that are developing as a result of the immediate changes required by technological advancements and in this research they are chosen as the observation point for the use of transit spaces. The last section provides a summary of the research. Keywords: Place, Space, Non-place, Loss of identity, Transit, Consumption, Speed, Depersonalization, Airport.