Geleneksel Türk Osmanlı çarşı yapıları ve günümüzdeki alışveriş merkezleri üzerine bir inceleme

Abstract

GELENEKSEL TÜRK OSMANLI ÇARŞI YAPILARIVE GÜNÜMÜZDEK ALIŞVER Ş MERKEZLER ÜZER NE BRNCELEMEÖZETnsanların birtakım ihtiyaçlarını karşılamak üzere birbirleriyle karşılıklı yarar sağla-yan ilişkilere girmeleri yoluyla ortaya çıkmış, sosyal bir eylem olan alışveriş eylemi,değişen ve artan gereksinim ve isteklerle daha düzenli ve organize mekan ve yapılarinşa edilmesi ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. ?Geleneksel Türk Osmanlı Çarşı Yapılarıve Günümüzdeki Alışveriş Merkezleri Üzerine Bir nceleme? adlı bu tez çalışmasıkapsamında, alışveriş eyleminin gerçekleştirildiği mekanlar iki ayrı dönemde elealınmıştır.Osmanlı mimarisinde üstü açık ya da kapalı bir eksen üzerine yan yana veyakarşılıklı olarak dizilmiş dükkan sıralarından oluşan ticaret yapısı türü olan arastalar,çarşının odağını oluşturan kıymetli eşyaların satıldığı ve önemli evrakların saklandığıbedestenler, çarşı içinde ticaretin yapıldığı en küçük birim olan ve farklı iş kollarınahizmet eden dükkanlar, esnafın ve zanaatkarın üretim ve ticaret yaptığı hanlar vebütün bu birimleri içeren çarşılar Osmanlı mparatorluğu'na farklı dönemlerdebaşkentlik yapmış olan Bursa, Edirne ve stanbul şehirlerinde incelenmiştir. Buörnekler doğrultusunda Geleneksel Türk Osmanlı Çarşı yapılarının oluşumu vemimari özellikleri saptanmıştır.Çalışmanın ikinci bölümünde özellikle 1980 sonrası değişen koşullara uygun olarakdeğişen ve ihtisaslaşan yeni alışveriş mekanları olan alışveriş merkezlerininvarlıklarının artışı göz önünde bulundurularak, stanbul kentinin yeni alışverişodaklarından örnekler seçilerek mimari tasarım ilkeleri incelenmiş, değişen alışverişalışkanlıklarının bu mekanları nasıl şekillendirdiği ortaya konmuştur.Sonuç olarak bu farklı iki dönemde incelenen alışveriş mekanları yapılış amacı,konum faktörü, zaman faktörü, çevre ile uyum ve mimari planlama ilkeleri açısındanbenzerlikleri ve farkları ile tespit edilmiş ve Marmara Bölgesi için farklı fonksiyonve kapasitede hizmet veren çeşitli tiplerdeki alışveriş mekanlarını içeren birdokümantasyon çalışması yapılmıştır.

A RESEARCH ABOUT TRADITIONAL TURKISH OTTOMAN BAZAARSAND TODAYS SHOPPING CENTERSSUMMARYShopping action which is a social action is revealed with some needs of peoplewhom communicate with each other in a useful way, is required to design moreorganized and regular spaces. In this thesis named ?A Research About TraditionalTurkish Ottoman Bazaars and Todays Shopping Centers?, the spaces in which theshopping action is realized is studied in two different time periods.Arasta?s which is a trade structure type and arranged of shops side by side orequivalently in an order, the bedestans; the center and focus point of the bazaar, inwhich the important documents are kept or the important goods are sold, the shops;the smallest units of the bazaar, the inns where the tradesmen and craftsmen islocated, and all the parts of the bazaar is examined in Bursa, Edirne and stanbul inthe three capital of Ottoman Empire. Due to these typical samples the constitution ofTraditional Turkish Ottoman Bazaars and their architectural features are determined.In the second part of the study the new shopping spaces which are especiallyappeared after 1980?s are examined and the samples of the shopping centers instanbul are determined with their design concepts.In conclusion the shopping spaces in two different time periods are exposed withtheir similarities and the differences. These similarities and differences are clarifiedwith some factors as location factor, time factor, and architectural design concepts.As a result, a documentation study is made for Marmara region in different types ofshopping spaces.