Kentsel koruma alanlarının yaşatılmasında kültürel yatırımların önemi, İstanbul Fener ve Balat semtleri örneği

Abstract

VÖZETBu araştırmanın amacı; kültürel yatırımların köhneme tehlikesiyle karşıkarşıya kalan kentsel koruma alanlarının yaşatılmasındaki rolününincelenmesidir.Türkiye'de sit kararları ile koruma altına alınan tarihi merkezlerin çoğu birdeğer yitimi sürecinde bulunmaktadır. Söz konusu süreç, müdahaleedilmedikçe geri dönüşü zorlaşan bir girdap özelliği taşımakta ve gerekentedbirler zamanında alınmadığı takdirde mirasın kaybedilmesi tehlikesi ortayaçıkmaktadır. Bu süreç içindeki tarihi kent dokularının iyileştirilmesine yönelikyatırımların yapılması gerekmektedir. Ancak ülkemizde ekonomik ve sosyalgetirileri göz ardı edilen bu tür yatırımlara birer kayıp olarak bakılmaktadolayısıyla kültür varlıklarının korunmasında yasaklama ağırlıklı biryaklaşımla yetinilmektedir. Oysa bu tür yatırımlar, kültürel varlıklarınkorunmasının yanı sıra o alandaki ekonomik ve sosyal sorunlarınçözülmesinde etkili olarak gelişmenin sağlanmasında önemli bir roloynamaktadırlar.Çalışmanın ilk bölümünde uluslararası ve ulusal planda koruma anlayışınıngelişimi süreç içersinde dönemler halinde ele alınacaktır. İkinci bölümdekültürel yatırımlar ile bu yatırımlara yaklaşımlar genel bir şekildetanımlanacaktır. Üçüncü bölümde kentsel koruma alanlarında kültürelyatırımların yaratacağı fiziksel, ekonomik ve sosyal etkiler üzerinde durularakdünyadan örneklerin temel özellikleri aktarılacaktır. Son bölümde ise kültürelyatırımlar bakımından önem taşıyan İstanbul'da örnek teşkil edebilecek olanFener ve Balat Semtleri Rehabilitasyonu Projesi değerlendirilecektir. Sözkonusu değerlendirmede, 1998 yılında üretilen proje ile şuanda uygulamaaşamasında olan 2003 tarihli proje kıyaslanmaya çalışılacaktır. Kentselkoruma alanlarında gerçekleştirilecek olan kültürel yatırımlar için bir modeloluşturulmasının gerekliliği üzerinde durulacaktır.

VIABSTRACTThe aim of this research is to study role of cultural investments in historicalurban areas which is face to face danger of dilapidation.In Turkey most of historical city centres which are decided to be preservedare in the process of value loss. That process shows a whirlpoolcharacteristic which makes it difficult to turn back without intervening and inthe event of not taking required measures at the right time there appears riskof losing cultural heritage. Urban areas where that mentioned process beganneed to be invested towards improving. However, in our country thoseinvestments? economic and social contributions are paid insufficient attentionand they seen to be as loss, so prohibitive approach is accepted as adequatefor preserving cultural heritage. But these investments are playing importantroles to preserve cultural heritage and also to sustain development by beingeffective on solution of economic and social problems.In the first part of this research, international and national development ofpreserving idea is evaluated in periods. In the second part, culturalinvestments and approach to these investments are defined generally. In thethird part, environmental, economic end social effects of cultural investmentsin preserved areas are emphasized and basic features of internationalexamples are given. In the last part, Fener and Balat Districts RehabilitationProject, which is placed in Istanbul an important city for cultural investment, isevaluated as a model for other practices. The project produced 1998 and theproject carried out nowadays are compared. It is emphasised thatconstituting a model is necessary for cultural investments in preserved areas.