Sosyal ve mekansal ayrışma çerçevesinde yeni konutlaşma eğilimleri: Kapalı siteler, İstanbul-Çekmeköy örneği

Abstract

ÖZETKonut alanlarındaki sosyal ve mekansal ayrışmanın göstergelerinden birihaline gelen kapalı sitelerin İstanbul Çekmeköy örneği üzerinden incelendiğibu tez, Giriş ve 5 ana bölümden oluşmaktadır. Tezde incelenen konular,sırasıyla bölümlerde ele alınmış ve aşağıda açıklanmışır. Her bölüm, birbölüm sonucu ile tezin kapsamı çerçevesinde yorumlanmıştır.Giriş bölümünde tezin altyapısını oluşturan kavramsal çerçeve incelenmiştir.Buna göre dünya konjonktüründeki değişimlerden kentlerin ekonomik, sosyalve mekansal yapısının nasıl etkilendiği ve değiştiği açıklanarak, sosyal vemekansal ayrışmayı üreten temel dinamikler ele alınmıştır. Böylece hipotezikurmaya yönelik olarak genel çerçeve belirlenmiştir.Birinci bölümde, tezin kapsamında temel kavramlardan birini oluşturan sosyalve mekansal ayrışma kavramları, literatür taraması ile ele alınmıştır. Bubölümde sosyal ve mekansal ayrışma kavramının temel tanımlarınaulaşılması hedeflenmiştir. Bu temel tanımlarla birlikte, özellikle konutalanlarında sosyal ve mekansal ayrışmayı ortaya çıkaran etkenler, nedenlerve sonuçları, olumlu ve olumsuz tarafları, hangi değişkenlerle ortaya çıktığıortaya konmaya çalışılmıştır. Yine bu bölümde Türkiye ve İstanbul'da görülensosyal ve mekansal ayrışma biçimleri konut alanları açısındanyorumlanmıştır. Konut alanlarında ortaya çıkan sosyal ayrışma ve mekansalparçalanmanın temel tetikleyicilerinden birisi olarak gösterilen tüketimtoplumunun yükselişi ile konut tüketim biçimlerinin değişimi bu bölümdeincelenmiştir.İkinci bölümde, sosyal ve mekansal ayrışma biçimini destekleyen konutlaşmaeğilimi olarak kapalı siteler incelenmiştir. Bu bölümde önce kapalı sitelerekavramsal yaklaşımlar, sonrasında ise kapalı sitelerin sosyal ve mekansalpratikleri ile nerede örtüştüğü incelenmiş, İstanbul'da kapalı site oluşumunutetikleyen nedenler ele alınmıştır.Üçüncü bölümde ise tezde yer alan diğer bir önemli kavram, komşuluk birimiele alınmıştır. Burada da komşuluk birimi kavramsal olarak, sosyal ayrışmaaçısından ve kapalı sitelerle etkileşimi açısından ele alınmıştır.Dördüncü bölüm örnek alan çalışmasından oluşmaktadır. Bu bölümdeyapılan alan çalışmasının genel çerçevesi ve yaklaşımı açıklanarak, örnekalan içinde çalışmaya konu olan yerlere ilişkin verilerin çalışma kapsamınauygun olarak derlenmesi ve yorumlanmasına çalışılmıştır.Son olarak tezin sonuç kısmını oluşturan beşinci bölümde tezin kavramsalçerçevesi ile alan araştırmasından elde edilen sonuçların karşılaştırılmasıyapılmış ve buna göre elde edilen temel bulgular ve sonuçlar yorumlanarakaktarılmıştır.Tezin içerdiği çalışmanın tamamlayıcısı olarak tez sürecinde araştırmanıngerçekleştirilmesi için kullanılan araçlar ve tezin içinde yer alamayan bazıbulgulara ekler kısmında yer verilmiştir.Yukarıda aktarılan çerçevede tezin şu şekildeanahtar kelimeleribelirlenmiştir: sosyal/toplumsal ayrışma (social segregation), mekansalayrışma/parçalanma (spatial fragmentation), konutlaşma (housing), kapalısiteler (gated communities), komşuluk birimi (neighbourhood unit).

SUMMARYIt is aimed to explore gated communities as one of the signs of socialsegregation and spatial fragmentation of cities within this study. Çekmeköyarea has chosen as a case study area of the thesis and the final studyconsist of an introduction and five chapters. Each chapter includes its ownconclusion subdivision at the end.Introduction explores the theoretical framework which will be the foundationof the thesis. However it is tried to understand the effects of globalconjuncture on social, economic and spatial structures of the cities and theirside effects on the dynamics that creates social segregation and spatialfragmentationSocial segregation and spatial fragmentation as one of the main concepts ofthe thesis, examined within the related literature to achieve the maincharacteristics of this concepts. It is aimed within the first chapter tounderstand the reasons and main positive or negative results, and to findsome variables of social and spatial segregation. Along this point of viewliterature on housing and social studies about Turkey and Istanbulmetropolitan area have explored to find some evidence of social segregationand spatial fragmentation. Consumer society as a dynamic of segregationprocesses took place in this chapter relation with housing choices and theconcept of consumer society.Gated communities examined in the second chapter conceptually accordingto the academic literature. Relationship between social segregation, spatialfragmentation and gated communities, has discussed in this chapter.Neighbourhood unit explored as one of the other main concepts in the thirdchapter. Interaction between neighbourhood unit, social segregation andgated communities is tried to be explained along the main framework of thisthesis.The fourth chapter consist of the case study includes findings and results ofthe study.The last chapter as fifth chapter is aimed to compare theoretical frameworkand the conclusions of the case study.At the end, appendixes indicate the related documents of the case study.Key words: social segregation, spatial fragmentation, housing, gatedcommunities, neighbourhood unit.