Bir yeraltı kaya tuzu madenindeki toz maruziyet risklerinin değerlendirilmesi

Abstract

Bir Yeraltı Kaya Tuzu Madenindeki Toz MaruziyetRisklerinin Değerlendirilmesi, T.C. İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi,Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İş Sağlığı ve Güvenliği Bölümü.Kaya tuzu, tuzlu suların buharlaşması neticesinde oluşanevaporitik bir kayaçtır. Kaya tuzu ile beraber kuvars, kil minerallerindenoluşan yan kayaç varlığı da söz konusudur. Tüm bu kayaçların madencilikfaaliyetleri (üretim, nakliye vb) sırasında akciğer rahatsızlıklarına sebepolabilecek mineral tozları havalanmaktadır. Toza maruz kalan madençalışanları sağlık açısından olumsuz yönde etkilenebilmektedir. Buçalışmada İç Anadolu Bölgesi'nde bir yer altı kaya tuzu maden ocağındakimineral tozlarının riskleri incelenerek toz ortam ve maruziyet ölçümleri iletozun fiziksel ve mineralojik özelliklerine bağlı olarak maruziyet risklerinindeğerlendirilmesi ve çalışma ortamının iyileştirilmesine yönelik çözümönerilerinin getirilmesi amaçlanmıştır.Bu çalışmada madenin üretim ve nakliye yapılan beş farklıalanından yüksek maruziyeti temsil edecek 7 toz örnek ve 4 tuz kayası ileyan kayaçtan 11 örnek alınmıştır. Sadece toz oranı yüksek 7 örneğin taneboyu analizi lazer saçınımlı parçacık boyutu analiz cihazı ile yapılmıştır. Birsonraki aşamada ise olası solunum yolu rahatsızlığına sebep olabilecekminerallerin tespiti için X-Işınları Kırınım (XRD) analizi yapılmıştır. Dahasonraki aşamada örnekler Taramalı Elektron Mikroskobu - Enerji SaçılımSpektrometre (SEM-EDS) analizleri yapılarak mineraller morfolojik ve nicelolarak tanımlanmıştır. Ayrıca iç ortam toz ölçümleri yapılarak çalışanlarınmaruz kaldığı toz miktarı belirlenmiştir.Tane boyu analizinden elde edilen sayısal ve grafikseldağılımlara göre sağlık anlamında risk oluşturabilecek 5 μm ve altında tozmalzeme tespit edilmiştir. XRD analizi verilerine göre halit dışı mineraller; azmiktarda olmak kaydı ile kuvars, kalsit, anhidrit, klorit, montmorillonit, illit vejipstir. SEM-EDS incelemeleri bu tanımlamaları desteklemektedir. Yapılan içortam toz ölçüm sonuçları Tozla Mücadele Yönetmeliği kriterlerine göre;toplam toz sınır değerlerin altında olsa da solunabilir toz oranı değerlerinüstünde bulunmuştur.Bu bağlamda tozun çalışma ortamından mümkün olduğuncauzaklaştırılması için havalandırmanın iyileştirilmesi ve bunun yanı sıra uyguntoz bastırma yöntemlerinin kullanılması gerekmektedir. Çalışanlara tozunniteliğine uygun olarak kişisel koruyucu donanımları da sağlanmasıönerilmektedir.Anahtar Kelimeler: Maden, kaya tuzu, toz maruziyeti, risk değerlendirme

Evaluation of Dust Exposure Risks in an UndergroundRock Salt Mine, T.C. Istanbul New Century University, Institute ofHealth Sciences, Department of Occupational Health and Safety.Salt rock is an evaporitic rock formed by the evaporation of saltywater. Salt rocks could be found together with quartz and clay rich rocks.Mineral dusts released during mining activities (production, haulage etc.) cancause lung diseases. Because miners exposed to the dusts in air can beadversely affected in terms of health. The aim of this study is to investigatethe risks of mineral dusts in an underground rock salt mine in the CentralAnatolia Region, and the assessment of exposure risks based on thephysical and mineralogical properties of the dust and to propose solutions forthe improvement of the working environment.In this study, 11 samples (7 samples with high dust amount,and 4 samples from salt rock and country rock) from five different locationsrepresenting high dust exposure in production and transportation of themine. Only 7 samples with high dust content were analysed by laserscattering particle size analyzer. X-Ray Diffraction (XRD) analysis wasperformed to detect minerals that could lead to possible respiratorydiseases. Samples were also analyzed by Scanning Electron Microscopy -Energy Scattering Spectrometry (SEM-EDS) to define mineralsmorphologically and quantitatively.. Also aindoor dust measurements weremade to determine the amount of dust that employees were exposed to.Numerical and graphical distributions obtained from the grainsize analyses, dust material less than 5 micron that could create health riskwas determined. The XRD analyses showed non-halite minerals as quartz,calcite, anhydrite, chlorite, montmorillonite, illite and gypsum.SEM-EDS analyses supported the findings.The indoor dust measurement results according to the Dust ControlRegulation criteria; Although the total dust was below the limit values, therespirable dust rate was above the valuesIn this context, it is necessary to improve the ventilation, as wellas the use of suitable dust suppression methods, in order to remove dustfrom the working environment as much as possible. It is recommended toprovide employees personal protective equipment in accordance with dustnature.Keywords: Mine, salt rock, dust exposure , risk assessment