Üsküdar hamamları ve İcadiye dağ hamamı: Çevresel, yapısal, işlevsel sorunları ve çözüm önerileri

Abstract

Antik dönemlerden beri yerleşimin olduğu Üsküdar, tarih boyunca da önemli birulaşım ve konaklama merkezi olmuştur. Sürekli bir gelişim içinde olmuş, Bizansdöneminde küçük bir kasabayken Türklerin eline geçtikten sonra yoğun biryapılaşma faaliyetine sahne olmuştur.Üsküdar sınırları içinde yer alan Kuzguncuk'ta çok eski dönemlerden beri ikametedilmektedir. Tarihi dokusu ile hoş bir yerleşim yeri olan Kuzguncuk'ta üç dinemensup insanlar yüzyıllardır hoşgörü içinde yaşamaktadır. Musevilerin, Rumların,Ermenilerin ve Türklerin farklı dönemlerden beri yerleşmeye başladığı Kuzguncuk,XIX. yüzyılda oldukça büyük bir gayrimüslim nüfusa sahipken günümüze kadar buoran azalmıştır.Tüm Türk toplulukları gibi temizliğe önem veren Osmanlılar, gittikleri her yerdeolduğu gibi Üsküdar'da da hamamlar inşa etmişlerdir.Bir dönem Osmanlı hayatında, önemli bir yere sahip olan bu yapılar, değişenzamanla bu önemini kaybetmiş, rağbet görmemeye başlamıştır. Günümüzde de dahaçok turistik amaçla kullanılan bu yapıların çok azı kullanılabilir durumda kalmış,çoğu terk edildiğinden yıpranmış, harap olmuş ya da tamamen yok olmuştur.Üsküdar'daki hamamlardan Kuzguncuk ? İcadiye Dağ Hamamı'nın ele alındığı butez, dört ana bölümden oluşmaktadır.Birinci Bölümde, hamam tanımı yapılmış ve hamamların tarihsel gelişimine kısacadeğinilmiştir. Türk hamamının, Türk kültürü içindeki yeri ve mimari özelliklerianlatılmıştır.İkinci Bölümde, Üsküdar ilçesinin gelişimi ve çeşitli kaynaklardan varlığı öğrenilenÜsküdar hamamları ele alınmıştır. Üsküdar hamamlarına kısaca değinilmiş vegünümüzdeki durumları ortaya konulmuştur.Üçüncü Bölümde, Kuzguncuk ? İcadiye Dağ Hamamı'nın genel bir tanımı yapılarakgünümüzdeki durumu değerlendirilmiştir.Dördüncü Bölümde, İcadiye Dağ Hamamı'nın restitüsyon ve restorasyon projelerianlatılmıştır. Restitüsyon projesi için yararlanılan kaynaklar doğrultusundarestitüsyon önerisi hazırlanmıştır. Restorasyon önerisinde ise yapıya yapılmasıgereken müdahalelere yer verilip yapının varlığını daha sağlıklı devam ettirmesi içinyeni işlev önerisinde bulunulmuştur.

Üsküdar, which has been a settlement area since antiquity, has also been a majortransportation and accommodation center. It has been in a constant state ofdevelopment, while it was a small borough during Byzantine rule, it was subject toimmense urban growth after Turkish conquest.Kuzguncuk, which is located within the borders of Üsküdar, has been a settlementfor ages. For centuries people of three different religions have been living leniently inKuzguncuk, a place that derives its beauty from its historical heritage. While duringthe 19th century Kuzguncuk which has been inhabited by Jews, Orthodox Romans,Armenians and Turks, had a greater non-Muslim populace this amount has graduallydecreased till today.The Ottomans, to whom cleanliness was of great importance, had constructed manypublic bath houses (hamam) in Üsküdar as they had done in every place they hadsettled.These buildings, which had a very important place in Ottoman daily life for an era,lost their importance and demand as times changed. Today very little of thesebuildings, which have mostly become a tourist attraction, have survived and are stillin service; most of them have deteriorated, fallen to ruins or have been completelydestroyed.This thesis, which has Kuzguncuk ? İcadiye Dağ Hamamı (one of the public bathhouses (hamam) in Üsküdar) at its heart, is composed of four main sections.The first section, defines the hamam, gives a brief history of its development anddescribes the place of the Turkish bath in Turkish Culture and its architecturalproperties.Section two brings into view the development of the district of Üsküdar and thehamams of Üsküdar, which are mentioned in various resources. A brief mention ismade of these and their current situation.Section three describes Kuzguncuk ? İcadiye Dağ Hamamı and its contemporarystate.Section four is about the restitution and conservation projects of İcadiye DağHamamı. A restitution recommendation has been prepared in light of the resources.The restoration recommendation is comprised of the required interventions andproposes a new function for the building, thus providing an alternative means inhelping the building survive in better condition.