Koruma alanlarında alan yönetimi kapsamında Tarihi yarımada

Abstract

20. yüzyılın ikinci yarısına kadar tek yapı ölçeğine dayanan koruma anlayışında özellikle 1964 yılında kabul edilen Venedik Tüzüğü ile birlikte alan koruma yaklaşımı benimsenmiş, UNESCO'nun yanında ICOMOS, ICCROM ve Avrupa Konseyi'nin yoğun çabaları sonucu koruma anlayışındaki gelişim 1980'li yıllardan sonra hız kazanmıştır. Bu dönemden sonra korumanın fiziksel boyutunun yanında sosyal ve ekonomik boyutu da önem kazanmıştır.UNESCO Dünya Mirası Merkezi'nin Dünya Mirası Listesinde yer alma koşullarından biri olarak yönetim planı talep etmesi ile birlikte, koruma alanları için bir yönetim planının hazırlanması zorunluluk haline gelmiştir. Bu tez çalışmasında çağdaş koruma anlayışının bir ürünü olarak yönetim planı kavramı doğrultusunda, hazırlama ve uygulama boyutunda yaşanan sorunları dikkate alarak, koruma alanlarının etkin bir şekilde yönetimi için yönetim planlama sürecinin belirlenmesi hedeflenmektedir.Çalışmada ilk olarak koruma kavramının geçirmiş olduğu tarihsel gelişim süreci incelenmiş, dünya ve ülkemizdeki değişim süreçleri takip edilmiş, ikinci bölümde yönetim planlarının günümüz koruma anlayışları içersindeki yeri değerlendirilmiş ve tarihi alanların yönetimi için yapılan temel çalışmalar incelenerek tarihi alanlarda alan yönetim planının hazırlanması süreçleri değerlendirilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde Dünya'da ve Türkiye'de başarı ile sonuçlanan yönetim planları incelenerek yönetim planı hazırlama sürecinin mekâna bağlı olmaksızın bazı genel çerçeveler doğrultusunda hazırlandığı sonucuna varılmıştır. Son olarak belirlenen yönetim planı süreci ve incelenen örnekler dikkate alınarak Tarihi Yarımada için bir yönetim planı önerisi geliştirilmeye çalışılmıştır.

Until the second half of the 20th century, the conservation approach that is based on single structures was effective but with the 1964 Venice Convention, site conservation approach was adopted and not only with the UNESCO?s, but also ICOMOS, ICCROM and Europe Council?s great efforts, improvement in conservation approach gained speed after 1980?s. After this period, social and economic dimensions of conservation became important as well as the physical dimension of it. Also it was observed that, in parallel to planning process, the role of participation in conservation was also increased.With the UNESCO World Heritage Center?s demand for having site management plans as one of the requirements for World Heritage List, preparing site management plans for conservation areas became an obligation. In this study, it is aimed to define the site management plan preparing process -which is accepted as a production of a modern conservation approach- for a better and efficient management of conservation areas, regarding the problems in preparing and implementing processes.In the study, first of all the historical evolution process of conservation approach is analyzed, the changing regimes of conservation in our country and in the world is defined. In the second part, the role and the affect of the site management plans in the current conservation approaches is evaluated and the major works for historical site management are analyzed to assess the preparing process of historical site management plans. In the third part of the study, the successful examples of site management plans from Turkey and other countries are examined and it is understood that, site management plan preparing process is depend on some generally accepted formulations regardless of space. At last, it is tried to develop a proposal for Historical Peninsula site management plan according to the specified preparing process of site management plans and the analyzed examples.