İntervertebral diskte MMP-3 ve TIMP-1 dengesi

Abstract

1. ÖZET Amaç: Tek seviye lomber disk herniyasyonu tanısıyla öpere edilen genç yaş (25-45 yaş) disklerde; kollajen Tip E, kollajen Tip IV, MMP-3 ve TIMP-1 enzimlerini immünohistokimyasal yöntemlerle değerlendirmek, elde edilen verileri olguların kliniği ve radyolojik bulguları ile karşılaştırmaktır. Materyal ve Metod: Marmara Üniversitesi Nörolojik Bilimler Enstitüsü ve Marmara Üniversitesi Nöroşirurji Anabilim Dalı'nda tek seviye lomber disk hernisi tanısıyle öpere edilen genç yaş 30 olgu değerlendirmeye alındı. Olguların dosyasından meslekleri, öyküleri ve yakınmaları öğrenildi. Sigara alışkanlığı öyküsü sorgulandı. Olguların preoperatif nörolojik incelemesi ve lomber disk seviyeleri belirlendi. Olguların nöroradyolojik değerlendirilmesiyle MR'da Thompson disk dejenerasyon sınıflandırması kullanılarak `diskte dejenerasyon` derecesi belirlendi. Genç yaş ve tek seviye 30 olgunun disk dokusu incelemeye alındı. Aynı yaştaki 5 otopsi olgusundan kontrol grubu oluşturuldu. Perioperatif alınan disklerde kollajen Tip II, kollajen Tip IV, MMP-3 ve TIMP-1 enzimleri immünohistokimyasal yöntemlerle değerlendirildi. Pre ve postoperatif dönemde olguların bacak ağrısı VAS (Vizüel Analog Skala) ile belirlendi. Bulgular istatiksel anlamlılık açısından karşılaştırıldı. Bulgular: Toplam 30 olgunun 16'sı kadın (% 53.3), 14'ü erkekti (% 46.7). Olguların yaşlan 20-45 yaş arası olup, yakınma süreleri 2 ay-120 ay arasında değişmekteydi. Olguların % 56.7'si sigara kullanıyor, % 43.3'ü ise kullanmıyordu. Olguların tamamında bel ve bacak ağrısı yakınması mevcuttu. Preoperatif kuvvet kaybı en sık izlenen nörolojik defısitti. Olguların 16'sı L4-5 HNP, 14'ü L5-S1 HNP'di. Olguların MR'larının Thompson disk dejenerasyon sınıflandırmasına göre değerlendirilmesiyle: sırasıyla 9 olguda I. derece (% 30), 9 olguda II. derece (% 30), 8 olguda HI. derece (% 26.6), 2 olguda IV. derece (% 6.7), 2 olguda da V. derece (% 6.7) dejenerasyon tespit edildi. Perioperatif alınan disklerde kollajen Tip IT in 25 olguda arttığı (% 83.3), kollajen Tip IV'ün sadece 10 olguda (% 33.3) var olduğu tespit edildi. MMP-3 aktivitesi ise 24 olguda (+) veya artmış izlendi. TIMP-1 aktivitesi ise 9 olguda (% 30) hiç görülmedi. Olguların preop ve postop bacak ağrısının VAS'a (Vizüel Analog Skala) göre değerlendirmesiyle; 17 olguda ağrısının hemen geçtiği (% 56.7), 9 olgunun 1-6hafta içinde ağrısının geçtiği (% 30), 4 olgunun ise ağrısının postop 6-12 hafta devam ettiği (% 13.3) öğrenildi. Sonuçlar: Bulguların istatiksel anlamlılık açısından değerlendirilmesiyle: 1. Yaşın ilerlemesi ve sigara kullanımının diskin dejenerasyon derecesini (Thompson dejenerasyon sınıflandırması göre) arttırmasına rağmen `sigara, yaş ile MR'daki dejeneratif değişiklikleri arasında` istatiksel olarak anlamlılık tespit edilmedi (P>0.05). 2. Olguların yakınma sürelerinin uzamasıyla MR' da tespit edilen Thompson dejenerasyon derecesinin artışı arasında istatiksel olarak anlamlılık bulundu (P=0,065). 3. Disk hücrelerinin fenotipik değişimi vurgulayan ve dejenerasyon belirteci sayılan kollajen Tip IV ile MR Thompson dejenerasyon derecesi arasında istatiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (P=0.076). Kollajen Tip IV varlığı ile MMP-3 immünoreaktivitesi artışı arasında istatiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (P=0.076). 4. MMP-3 'ün pozitif immünoreaktivitesi ile MR Thompson dejenerasyon derecesinin artışı arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişki bulundu (P<0.01). Ancak MMP-3'ün immünoreaktivitesi yüksek olanlarda MR'daki dejenerasyon derecesininde yüksek olduğu izlendi. 5. Postoperatif ağrının devamı ile MR Thompson dejenerasyon derecesi arasında istatiksel olarak anlamlı ilişki bulunmadı (P>0.05). 6. Disklerin % 84'ünde MMP-3 pozitif, % 72'sinde TIMP-1 pozitif immünoreaktivite sergilenmişti. Normal sağlıklı diskte görülmesini beklediğimiz hem MMP-3 hem TIMP-1 negatif olan olgu sayısı sadece 2'dir (%6.6). Yaklaşık olguların % 94'ünde bu dengenin MMP-3 lehine bozulmuş olduğu tespit edildi. Olguların % 56.7'sinde hem MMP-3 hem de TIMP-1 pozitifti. Bu grupta MR dejenerasyon dereceside daha yüksekti. Diskteki MMP-3 ve TIMP-1 dengesinin bozulmasının dejenerasyonu gösterdiği sonucuna varıldı. 7. Aynı yaşlardaki 5 kadavradan oluşan kontrol disk grubunun tümünde kolajen Tip IV, MMP-3 ve TIMP-1 aktiviteleri negatif olarak bulundu.8. MMP'ların sentezini azaltan veya TIMP gibi MMP'ların aktivitesini inhibihe eden ajanların diskin dejenerasyonunu ve disk hernisi oluşumunu engelleyebileceği varsayıldı.