Geçmişten günümüze meydan tasarımında, yönetimsel farklılığın etkileri; Tiran örneği

Abstract

Kent kavramının oluşmasıyla beraber bir iletişim mekânı olarak meydan, önem kazanmaya başlamıştır. Farklı yaşam biçimlerinin ve kentlerin kültürel geçmişlerinin somutlaştığı kamusal mekânlar olarak meydanlar, kentsel mekânın kimliğini biçimlendiren en önemli öğedir. Tarih boyunca, Antik Çağ'dan başlayarak, Ortaçağ, Rönesans, Barok ve Endüstri Devriminde meydanın ilk kentsel toplanma mekânı olarak başlangıcını, gelişimini ve farklı dönemlerde nasıl ele alındığına ve şekillendirildiğine değinilmiştir. Antik Çağ ve Ortaçağ dönemlerinde meydanlar kamusallığı temsil ederken, Rönesans ve Barok dönemlerinde ise Feodal toplum uzantısında kentin siyasal özerkliğine kavuşması ile meydanlar, artık Lord'un otoritesini ve gücünü temsil etmektedir. Herkese ait olamayan bir kamusallıktan söz edilmektedir. Yeni rejimlerde, Nazi, Komünist veya Demokratik sistemlerden farklı örnekler alınarak, devletin meydanların fiziksel veya işlevsel özelliklerinde nasıl etkili olduğu, hangi yollardan geçtiği; hangi sistemlerle etkisini gösterdiğini ele alınmıştır. Osmanlı döneminde kurulan ve gelişen Tiran kentinin, farklı rejimlerde kentin şekillenmesi anlatılmıştır. Tiran kentinde Milli Kahramanlar (Deshmoret e Kombit) Bulvarın üzerinde yer alan İskenderbey (Skenderbej) ve Nene Tereza Meydanların ortaya çıkışları, farklı rejimlerde (monarşik, faşist ve komünist), bu meydanların fiziksel ve işlevsel olarak değişimleri ve kent üzerinde politik ideolojileri üzerinde durulmuştur.

The public spaces, which connected different life styles and cultures with each other, are the most important element that shaped the identity of the city. Moreover, the formation and development of the squares as the first gathering places of the city and how they have changed in different periods during history starting from the Ancient Age, Middle Age, Renaissance, Baric, and Industrial Era is thoroughly explained and discussed. In the Ancient and Middle ages, squares represented simply public places; in the period of Renaissance and Baric ages, squares represented the power and authority of the Lord, because the attainment of the political autonomy of the city was due to the expansion of Feudal society. These public places that belonged to the elite rather than the common people are also discussed. In fact, the way new regimes like the Nazis, Communists, or Democratics influenced the physical and functional properties of the squares is described, and the ways their ideas were realized. The foundation and development of Tirana during the Ottoman Empire and the development of the formation of the city during periods of other regimes are described in detail. The formations of Skanderbeg and Mother Teresa squares located along the National Martyrs Boulevard in Tirana are also explained. Furthermore, the physical and functional changes related to the political ideology of the city during the Kingdom, Fascist and Communist regimes are described.