Çok ilaca dirençli tüberküloz gelişimine ilişkin faktörlerin incelenmesi

Abstract

ÖZET En az Isoniazid (INH) ve Rifampisine (RIF) dirençli Mycobacterium tuberculosis olarak ifade edilen Çok İlaca Dirençli Tüberküloz (ÇİD-TB) dünya genelinde bir problemdir. Çok İlaca Dirençli suş ile enfekte hastaların dirençli olmayan hastalara göre tedavileri oldukça zor olduğu gibi bu hastalar uzun bir süre enfeksiyon kaynağı olarak kalmaktadırlar. Ülkemizde de ÇİD-TB olgu sayısında artış bulunmaktadır. Tüberküloz tedavisindeki hatalar ve hastanın kendine bağlı bazı faktörler ilaca dirençli bu tüberküloz olgularının sayısını arttırmaktadır. Bu çalışmada ÇİD-TB ile ilgili faktörleri analiz etmek üzere İstanbul'da referans bir merkez olan Heybeliada Sanatoryumu Göğüs Hastalıkları ve Göğüs Cerrahi Merkezi 'nde bir çalışma yürüttük. Çalışmaya Aralık 1996 ve Haziran 2001 tarihleri arasında tedavi gören, HIV seronegatif olan ve ÇİD-TB tanısı alan 85 hasta katılmıştır. Hastaların 17'si kadın, 68'i erkektir (ortalama yaş 36 yıl). Hasta dosyalarının retrospektif olarak hastaların temel Özellikleri, geçmiş tüberküloz hikayeleri, ÇİD-TB hikayeleri ve tedavi sonuçlan değerlendirilmiştir. Ayrıca çalışmada, seçilen bazı değişkenler ile ÇİD-TB ve tedavi sonuçları arasındaki ilişki de değerlendirilmiştir. Toplanan veriler SPSS İstatistik Programı ile analiz edilmiştir. Çalışmaya alman hastaların büyük çoğunluğunu düşük sosyoekonomik durumdaki hastalar oluşturmaktadır. İşsiz olan ya da sosyal güvence olarak Yeşil Kartı olan hastaların oranı %75'tir. Düşük sosyoekonomik durum yaş ile ilişkili bulunmuştur: (p=0.036). Erkeklerin %80'i sigara kullanmaktadır. Hastaların ÇİD-TB tanısı öncesi öykülerinden erkeklerin kadınlara oranla istatistiksel olarak anlamlı şekilde daha fazla hastaneye yatırıldıkları görülmektedir. Hastaların yansının ilk tedavileri 6 aydan kısa sürmüştür. Hastaların yaklaşık %90'ı ilk tedavi rejiminde dörtlü tedavi, %10'u beşli tedavi almıştır. Bir hasta üçlü tedavi almıştır. İlk tedavilerinde dörtlü ilaç kombinasyonu alan hastaların yansı (%48), beşli ilaç kombinasyonu alan hastaların ise yaklaşık %90'ı ilk tedavisini 6 ay ve daha az süre almıştır. vn TLC YÜKSEKÖĞRETİM KUSSBTUBHastaların ÇİD-TB tanısı sonrası hikayelerine bakıldığında erkekler kadınlara oranla daha fazla sayıda ilaca dirençli bulunmuştur (p=0.041). Majör ilaç olarak kabul edilen 5 ilaca karşı direnç, ortalama 3.3 (±0,9) olarak bulunmuştur. Hastaların 14'ünde (%16.5) minör ilaçlara da direnç tespit edilmiştir. Çalışma hastalarının üçte ikisine ÇİD- TB tedavisi verilmiştir. Hastaların büyük çoğunluğunun (%52.9 n=45) tedavisi halen sürmektedir. vııı

SUMMARY Multi-drug resistant tuberculosis (MDR-TB), defined as resistance of Mycobacterium tuberculosis to at least Isoniazid (INH) and Rifampin (RIF) is a worldwide problem. Patients with MDR strains are not only difficult tu cure but also more likely to remain sources of infection for a longer period of time than those with drug-suspectible organisms. There is also an increase in the number of MDR-TB cases in our country. The pitfalls in the treatment of tuberculosis and some factors associated with the patient's compliance to treatment, is responsible for the increase in the drug resistant tuberculosis cases. ?. To analyze the factors related with MDR-TB, we conducted our study at the Heybeliada Center for Chest Diseases and Thoracic Surgery, a referral center in Istanbul, Turkey. Our study included 85 patients with multidrug resistant tuberculosis who were seronegative for the human immunodeficiency virus and who received treatment between December 1996 and June 2001. Seventeen were female and 68 male (median age 36 year). We evaluated the patients' files for the baseline characteristics of patients, previous tuberculosis history, MDR-TB history and outcome of treatment. We also evaluated the association between selected variables, MDR-TB and the outcome. We analyzed the data with SPSS Statistical Programme. The patients included to the study, primarly had a low socioeconomic status and low socioeconomic status was significantly associated with age (p=0.036). Seventy-five percent of patients were unemployed and/or had no social insurance other than Yeşil Kart. Eighty percent of male patients were smokers. According to the previous tuberculosis history male patients had been hospitalized significantly more than female patients (p=0.016). It was important to find that more than half of the initial treatments lasted less than 6 months. Almost 90% of patients received initial regimen of four drugs, 1 0% five drugs regimen. One patient had three drugs as initial treatment. Half of IXthe patients who received four drug regimen and almost whole of the patients who received five drug regimen had less than 6 months of initial treatment duration. As we evaluated the MDR-TB history male patients had significantly more drug resistance than female patients. (p=0.041) The mean rate of major drug resistance was 3.3 (±0.9) and 14 patients had also minor drug resistance. Two-thirds of the study patients received MDR-TB treatment and half of the patients are still under treatment for MDR-TB.