Alışveriş merkezlerinin kent olgusu ile etkileşimi

Abstract

Ticaret, tarih boyunca kent olgusunun oluşumunda ve gelişiminde belirleyici rol oynamıştır. Üretim-tüketim ilişkileri, toplum ve kent sosyolojisini yönlendiren ana etkenler olmuşlardır. İlk toplu yerleşmelerin oluşumundan 21. yüzyıla kadar, alışveriş mekânları sosyal yaşamın önemli parçası olarak gündelik hayatta yer almışlardır. Zamanla değişen teknolojik imkânlar ve toplumun sosyal yapısına paralel olarak, kentler ve alışveriş mekânları da dönüşüm geçirmişlerdir.Sanayi Devrimi'nden sonra gelen teknolojik imkânlarla beraber hızla gelişen endüstri, üretim ve ticaretle birlikte, sosyo-ekonomik ilişkilerde ve toplum yapısında birtakım değişiklikler meydana gelmiştir. Kapitalist sistemin gelişimi ve büyüyen üretimin hacmi, yeni tüketim alışkanlıkları ve gereksinimler doğurmuştur. Hızla büyüyen kentlerde yeni ve daha geniş alışveriş mekânları gelişmiştir. Sanayi Devrimi öncesinde alışveriş, doğal ihtiyaçların rasyonel biçimde karşılandığı bir etkinlikken, sonrasında tüketim yeni yaşam tarzlarının en önemli sosyal etkinliklerinden biri haline gelmiştir. ??. Dünya Savaşı sonrasında ortaya çıkan alışveriş merkezleri, barındırdıkları alışveriş dışı fonksiyonlar ve alanlarla kent yaşamının vazgeçilmez öğeleri haline gelmişlerdir.Yakın çevresini büyük ölçüde etkileyebilen ve aynı zamanda kendileri de çevre koşullarına bağımlı olarak varlık gösteren ve biçimlenen alışveriş merkezleri, metropoliten alanlarda kentsel mekân organizasyonun belirleyicilerindendir.Bu çalışmanın amacı alışveriş merkezlerinin kent olgusu ile olan etkileşimini ele almak ve bu etkileşimin iki taraf üzerindeki sonuçlarını incelemektir. Bu bağlamda öncelikle tarih boyunca ticaret ve kent ilişkileri irdelenmiş, daha sonra alışveriş merkezlerinin çalışma prensipleri ve kent bütünü içindeki konumu incelenmiş, son olarak da İstanbul metropoliten alanı ve içinde yer alan alışveriş merkezleri analiz edilmiştir.Sonuç olarak, kent olgusunun biçimlenişinde önemli rol oynayan alışveriş merkezlerinin, bulundukları bölgenin niteliğine ve hizmet ettikleri kullanıcı profiline göre değişik özellikler sergiledikleri vurgulanmıştır.

Throughout the history, commerce has played a determinative role in the formation of the city phenomenon. Production-consumption relations have been the main factors shaping the community sociology and urban sociology. As an important part of the social life, the shopping centers have held place in the daily life as from the formation of the first compact settlements to the 21st century. Also the cities and shopping places have undergone a transformation in parallel with the technological facilities changing in the course of time and the social structure of the community.Rapidly developed by means of the technological facilities that appeared after the Industrial Revolution, the industry has created some changes in the fields of socio-economical relations and the community structure as well, besides the production and commerce. Development of the capitalist system and the increasing production volume has produced new consumption habits and requirements. In the fast growing cities have been developed new and wider shopping places. Shopping that was an activity intended for rationally meeting the natural requirements before the Industrial Revolution, become one of the most important social activities of the new life styles after the revolution. Appeared after the 2nd World War, the shopping centers have become indispensable elements of the city life, with their functions and areas out of the scope of shopping.Being able to effect their environments and at the same time existing as dependant on the environmental conditions and being shaped according to them, the shopping center are the determinants of the urban place organizations in metropolitan areas.The objective of this study is to analyze the interaction of the shopping centers with city phenomenon and to examine the results of this interaction on the both parties. In this context, firstly the relations throughout the history between commerce and city have been examined, afterwards the working principle of the shopping centers and their position in the integrity of the city have been examined, and finally the metropolitan area of Istanbul and the shopping centers located in it have been analyzed.In conclusion, it is emphasized that playing important role in shaping of city phenomenon, the shopping centers exhibit different characteristics depending on the nature of the area where they are located and on the profiles of the users with whom they provide service.