Topkapı Sarayı Harem Dairesi mekanlarının iç mimarlık açısından incelenmesi

Abstract

İlerleyen zamanın etkisinde olan her şey değişime uğramaktadır. Zamanla ilerleyen teknoloji, teknolojiyle getirilen yenilikler ve bu yeniliklerle elde edilen imkânlar doğrultusunda, insan yaşamı daha konforlu bir hale getirilmektedir. Yaşam standardını yükseltmek ve şartları iyileştirmek, yaşamın her alanında daha iyisine ulaşma isteği uyandırmaktadır. Buna göre mekânlar, insan yaşamını etkileyen kalıplaşmış bazı geleneklerden sıyrılarak, daha rahat bir kullanım sağlamak için geliştirilmiştir. Ergonomi, psikoloji, konfor ve fonksiyon konuları bazı yerleşim prensiplerini, mekânın yapı ve donatı elemanlarını bir oranda değiştirmiştir. Çadır kültüründen gelen bazı alışkanlıklar, bugün mekân tasarımında geçmişe gönderme yapmak, bir bakıma dönemi yaşatmak için yeniden yorumlanmaktadır. Bu durum mekân tasarımında olduğu gibi diğer tasarım alanlarında da hissedilmektedir. Geçmişe duyulan özlem, hatırlama, yeniden yaşama ve yaşatma isteği; bugün tasarıma renk, doku, biçim ve malzeme olarak yansımaktadır.Ülkemizde, tarihin bıraktığı değerli yapılar bulunmaktadır. Bugün, çoğu müze olarak değerlendirilen bu yapılar, geçmişin dolaysız anlatıldığı önemli kaynaklardır. Örneğin; eski dönemlerde yaşamış olan insanların kimlikleri, yaşam biçimleri, alışkanlıkları ve kullandıkları teknoloji bu kaynaklardan yararlanılarak ortaya çıkarılabilmektedir.Tarihte İstanbul'un fethi; Osmanlı Devleti'nin imparatorluk olma özelliğine kavuşması, ticaret yollarının birer birer Türklerin eline geçmesi, Ortaçağın kapanıp Yeniçağın başlaması gibi önemli sonuçlar doğurmuştur. Dünyanın en büyük imparatorluklarından olan Doğu Roma İmparatorluğu'nun tamamen yok olması ve Osmanlının yükselme dönemine geçişini sağlayan bu önemli dönüm noktası, Osmanlının Karadeniz ile Ege' yi birbirine bağlayan deniz yolu üzerinde kurulu olan İstanbul'a yerleşme çalışmalarını başlatmıştır. Geçmişte üzerinde Bizans akropolünün olduğu bilinen Sarayburnu, şehre hâkim konumu dolayısıyla Osmanlının yönetim merkezi ve padişah evi olarak değerlendirebileceği en gözde yerdir.Bugün bu kara parçası üzerinde ayakta olan Topkapı Sarayı, bir yönetim merkezi olarak Osmanlının yükseliş döneminin, Eski Saray'dan sonra inşa edilen ilk yapısıdır. Bu anlamda günümüze taşınmış en önemli birincil kaynaklardan biridir.Topkapı Sarayı mekânlarından Harem dairesi mekânları; padişahın, valide sultanın, padişahla ilişkili olan diğer kadınların, şehzade ve sultanların, ayrıca tüm bu kimselerin hizmetinde olan insanların, bağlı olduğu ve içinde yaşadığı bir kurumdur. Bu özelliği sebebiyle Harem dairesi mekânları, saraylarda yaşayışları bakımından her zaman merak konusu olan padişah ve ailesinin kendi yaşam alanlarını barındırması açısından inceleme konusu olarak tercih edilmiştir. Yapılacak olan inceleme, dönemin teknoloji, estetik ve konfor anlayışına, harem insanlarının kimlik ve yaşayışlarının, kendi mekânlarına hangi biçim, renk, malzeme ve teknikte yansımış olduğu konusunda yapılacaktır. Yaşamsal faaliyetler düşünülerek belirlenen fonksiyonlara bu yardımcı unsurlarla nasıl bir çözüm getirildiği ve mekânı oluşturan bu çözümlerin mekânın genelinde nasıl bir etki bıraktığı değerlendirilecektir.Her dönemin, toplumsal yapıya, kültürel etkileşimlere ve teknolojiye bağlı olarak mimariye katkısı olmuştur. Teknolojinin getirdiği imkânlar ve farklı kültürlerin etkisi toplumda belli bir mimari ve estetik anlayışın ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bu çalışma, yapımı Osmanlının yükseliş dönemine rastlayan Topkapı Sarayı Harem Dairesi'nin, karma bir üslupta şekillenen mekânlarının, nasıl giydirildiği ve iç mimarlık açısından ortaya çıkan sonuçlar hakkında fikir verecektir.Anahtar Kelimeler: Topkapı Sarayı Harem Dairesi mekânları, fonksiyon, estetik, teknoloji, konfor, tarihi mekân

As time passes, everything undergoes an evolutionary process. Human life is made more comfortable by technological improvements and the facilities that come with it. Enhancing the standards of living motivates people to achieve the best in all areas of life. Due to this evolutionary process, places have been shifted from the traditional patterns that limit human life to more comfortable and utilizible structures. Themes like ergonomics, pshychology, comfort and function have changed some settlement principles as well as the structure and accessories of the place. Some practices that come from bedouin culture, is being applied in modern designs to shed light on the past and to keep it alive. Consequently, these habits are affecting overall design fields. Aspiration to the past coupled with the will to live it again and make it live, reflects in the colour, form and material of today?s design.There are valuable historical architectures in our country most of which are utilized as museums today. These architectures are direct resources to highlight the history. For instance, these resources helped discover the identities of people who lived in old periods; their life styles, habits and the technology they used.Conquest of Istanbul had important consequences like making the Ottoman State an Empire, trade routes controlled by Turks, end of the Middle Age and start of the New Age. With the dissolution of the Bizantine Empire, one of biggest empires in the world, Ottomans moved into their rising period and this drove their settlement activities in Istanbul which is located on the sea route between Black Sea and Agean Sea. Sarayburnu known as the place where Bizantine acropol was located in the past, was the most favourite place for Ottomans to be the center of rule and house of sultan because of its strategic location dominant on the city.Topkapi Palace which stands on this piece of land today, was the first architecture built after Old Palace which were used as center of rule in Ottoman?s Rising Period. As a result, it?s one of the primary resources carried to day.Topkapi Palace which stands on this piece of land today, was the first architecture built after Old Palace which were used as center of rule in Ottoman?s Rising Period. As a result, it?s one of the primary resources carried to day.Harem is one of Topkapi Palace places and it?s the institution where the sultan, his mother and all other women in relation to him, princes and sultans, also those who served them bound and lived in. Because of this feature, Harem places were chosen for researches since they accomodated interesting living areas of sultan and his family.The research that will be done, will be about the period?s technology, estetics and comfort understanding, how harem people?s identities and life styles reflected on shape, color, material and technics of their own places. It will evaluate the sort of solutions that were found with these supportive elements for functions determined by considering life activities and how these solutions impacted the overall place.Each period had a contribution to architecture affected by social structure, cultural interaction and technology. Opportunities that technology brought and the impact of different societies created a certain architectural and estetic understanding in the society. This study will give an idea on how Topkapi Palace Harem (whose construction was during Ottoman Rising Period) and its places which were built with a mix fashion; were decorated and how they impacted interior architecture.Key Words: Topkapı Palace Harem Places, function, estetics, technology, comfort, historical place