Overyan rezervi değerlendirmede bazal over hacmi ve antral folikül sayısının önemi

Abstract

ÖZET Bu çalışmanın amacı, bazal ( adetin 2-5. günleri arası ) antral folikül sayısı ve over hacminin over rezervinin değerlendirilmesindeki rolünün ve bu parametrelerin yaş, bazal serum FSH ve östradiol düzeyleri ile korelasyonlarının araştınlmasıdır. Bu çalışma, Mayıs 2001 ile Haziran 2002 tarihleri arasında Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Jinekoloji polikliniğine adet düzensizliği dışmda bir şikayetle başvuran, son altı ay içinde doğum kontrol hapı veya herhangibir hormon tedavisi almamış olan, subfertilite hikayesi olmayan ( çocuk sahibi olmaya karar verdikten sonra en geç bir yıl içinde gebe kalabildiğini ifade eden ), en az bir gebeliği doğumla sonuçlanmış, bilinen endokrinolojik bir rahatsızlığı olmayan, geçirilmiş over cerrahisi olmayan ve ovülasyon indüksiyon tedavisi almamış olan 103 hasta üzerinde yapılmıştır. Hastalardan adetierinin 2-5. günlerinde hormon tahlilleri için antekübital venden kan örneği alınıp aynı anda ultrasonografik olarak överler, volüm ve antral follikül sayısı için değerlendirilmiştir. Her bir over lokalize edildikten sonra maksimum büyütmede 2-10 mm arası foliküller sayılmış, her bir överin birbirine dik üç eksende en uzun çapları ölçülmüş, ve V= DlxD2xD3xn/6 elipsoid hacim formülü kullanılarak her bir överin hacmi ayrı ayrı hesaplanmıştır. TAF, yaş ile en korele parametre olarak bulunmuştur ( r = - 0.614; p = 0.0001 ). Bunu EKOH ( r = - 0.462; p = 0.0001 ), TOH ( r = - 0.407; p = 0.0001 ) ve bazal FSH ( r = 0.384; p = 0.0001 ) takip etmektedir. Burada yaş ile TAF, EKOH ve TOH' nin negatif korelasyon gösterdiğine yani yaş artarken bunların azaldığına oysa yaş ile FSH' un pozitif korelasyon gösterdiğine yani yaş artışı ile FSH' un da arttığına dikkat edilmesi gerekir. FSH; TAF, TOH ve EKOH ile negatif koreledir. Ayrıca TOH ile TAF arasında da güçlü pozitif bir korelasyon mevcuttur ( r = 0.758; p = 0.0001 ). Azalmış over rezervi için değişik referans parametreleri alınarak sensitivite ve spesifisiteler hesaplanmış ve ROC eğrileri çizilmiştir. Bu ROC eğrilerine göre, TAF 7 ve altında, TOH 7 mL ve altoda, EKOH 3 mL ve altoda olduğunda over rezervinin azaldığından söz edilebilir. Ayrıca azalmış over rezervi için riskli yaş grubu 37.5 ve üzeri ve riskli bazal FSH değeri de 8.7 mlU/mL ve üzeri olarak tespit edilmiştir. Ucuz ve kolay olması ile invazif olmaması dışmda over rezervim belirlemede önemli parametreler olmaları nedeniyle bazal ultasonografik TAF, TOH ve EKOH değerlendirmesinin de artık infertilite değerlendirmesindeki yerini almasının zamanı gelmiştir. Ancak her klinik azalmış over rezervini, bu parametreleri kullanarak kendi hasta popülasyonuna göre tarif etmeli ve kendi sınır değerlerini belirlemelidir. 74

SUMMARY The objective of this study is to determine the importance of basal antral follicle count and ovarian volume measurements as markers of ovarian reserve and the correlation of these markers with age, basal FSH and E2 levels. 103 subjects, who have been admitted to Marmara University Hospital Gynecology outpatient clinic with a complaint other than irregular menses and who have not been on any hormonal therapy for the past 6 months, with no history of subfertility ( able to concieve within a year ), with at least one live birth, with no known endocrinological disease and with no history of ovarian surgery or ovulation induction have been enrolled into the study. Blood samples have been taken from the antecubital vein, on the 2-5. days of the menstrual cycle. On the same day, patients have been examined for the ovarian volume and antral follicle count by transvaginal ultrasonography. After localizing the ovaries, antral follicles ( 2-10 mm ) have been counted and the ovarian diameters have been measured on three perpendicular planes under maximal magnification. Ovarian volume is calculated according to the elippsoid formula, V= D1xD2xD3xjV6. Total antral follicle count ( TAF ) has the highest correlation with age ( r = - 0.614; p = 0.0001 ). Following this, smallest ovarian volume ( SOV ) ( r = - 0.462; p = 0.0001 ), total ovarian volume ( TOV ) ( r = - 0.407; p = 0.0001 ) ve basal FSH ( r = 0.384; p = 0.0001 ) are found to be highly correlated with age. It should be noted that TAF, SOV and TOV are negatively correlated with age, that is as age increases these parameters decrease. On the other hand, FSH and age are positively correlated, that is as one increases the other also increase. FSH is negatively correlated with TAF, TOV and SOV. There is also a strong positive correlation with TOV and TAF ( r = 0.758; p = 0.0001 ). ROC curves are drawn according to different reference parameters for defining diminished ovarian reserve. Accordingly, a TAF of 7 or less, a TOV of 7 mL or less and a SOV of 3 mL or less are found to be highly predictive of diminished ovarian reserve. likewise, being older than 37.5 years or having a basal FSH level of 8.7 mlU/mL or more are also high risks for a diminished ovarian reserve. TAF, TOV and SOV are easy, cheap and non-invasive methods for assessing ovarian reserve and time has come for them to be a part of the basic infertility work-up. Every clinic should identify their own cut-off values for their own populations and should define dimished ovarian reserve accordingly. 75