Alaçatı 19. yy. ve 20. yy. konut mimarisi

Abstract

Alaçatı, Antik çağlardan bu yana farklı ülke ve kültürlerin himayesine girmiş, varlığını sürdürmüştür. Kent tarihi ve mimari dokusu açısından incelemeye değer özellikler taşımaktadır. Bu tarih ve kültür birikimi, kentlere, binalara, konutlara yansımış; kent yerleşimi, barınma ihtiyaçları ve yaşama alanlarını biçimlendirmiştir.Çalışmada, Alaçatı, hakkında genel bilgiler verilerek tanıtılmış, Alaçatı'nın fiziksel yapısı ve kent yerleşiminden bahsedilmiştir. Alaçatı Kentsel Sit Alanı'nın günümüze dek ulaşmış olan tarihi konutları; plan, kesit, cephe ve fotoğraflarla birlikte örneklendirilmiştir. Yapım teknikleri ve cephesel özelliklerinden bahsedilmiştir.Tez çalışmasının ana teması ?19. ve 20. yüzyıl Alaçatı konutları? dır. Çalışmanın temel amacı, eski bir yerleşim alanı olan ve son yıllarda mimari dokusu ve taş evleriyle gündemde yer alan Alaçatı'nın incelenmesi, 19. ve 20. Yüzyıl Alaçatı konutlarının, yapı ve mimari dokusu bozulmadan, tespit edilerek belgelenmesidir.Çalışmaya tezin amacı ve kapsamından bahsedilerek başlanmıştır. Girişi izleyen ikinci bölümde kent tarihi, coğrafi konumu, iklimsel ve ekonomik durumundan bahsedilmiştir. Bir sonraki bölümde kent dokusunun gelişimi, arazi kullanımı ve kentsel dokuyu oluşturan mekanlar, haritalar ve fotoğraflar ile birlikte incelenmiştir. Dördüncü bölümde, Alaçatı beldesinin en karakteristik öğelerinden olan 19. ve 20. yy. Rum ? Osmanlı konutları üzerine analitik bir tespit çalışması yapılmıştır. Alaçatı'nın ilk yerleşim bölgesi niteliğinde ve günümüzde Kentsel Sit kapsamında koruma altında olan, tarihi merkezin çevresinde, kuzey-güney ve doğu-batı yönlerinde uzanan iki önemli yol aksının üzerinde yer alan konutlar incelenmiş, rölöve çizimleri yapılarak, mekansal tespitler yapılmıştır. Beşinci bölümde ise yapılan çalışmalar ve örnekler göz önünde bulundurularak, Alaçatı yerel konut mimarisi, konut plan ve cephelerinin genel özellikleri çıkarılmış, mimari elemanlar tespit edilerek, değerlendirilmiştir. Sonuç bölümünde, Alaçatı konutlarıyla ilgili yapılan araştırma, tespit ve incelemeler yorumlanmış, mülkiyet, parsel kullanımları karşılaştırılmıştır. Son dönemlerde popülaritesi artan Alaçatı'nın korunması için yapılan çalışmalara, ileriki dönemler için koruma ve gelişim amaçlı önerilere yer verilmiştir.Anahtar Kelimeler Alaçatı, Konut Tipolojisi, Yerel Konut Mimarisi, Kentsel Doku, Tarihi Kent Kimliği, Hacı Memiş Mahallesi, Tokoğlu Mahallesi, Yeni Mecidiye Mahallesi

Since the ancient times, Alaçatı has continued its existence, under the auspice of different countries and cultures. Due to its urban history and architectural texture, Alaçatı has valuable features to explore. The different historical periods and cultures have influenced the city and the buildings, shaping the urban settlement, the dwelling requirements and the living spaces.In this study, Alaçatı is discussed providing general information about physical structures and urban settlement. Historical houses of the Alaçatı urban protected area are explored via plans, sections, elevations and photographs; examining the construction methods and the facade characteristics.The main topic of the thesis study is `19th and 20th century Alaçatı Houses`. Main scope of the study is to explore Alaçatı, a historical settlement area which has lately become popular for its architectural texture and stone houses, and to document `19th and 20th century Alaçatı Houses` before any destruction takes place.Firstly, the topic and the content of the study is explained. Secondly, the urban history, the geographical location, the climatic and the economic conditions are discussed. In the next section, development of the urban texture, site utilization and the components forming urban texture are explored through maps and photographs. The fourth section focuses on an analytical study of the 19th and the 20th century Greek-Ottoman houses. The houses at the first settlement area, a current protected urban area around the historical center, on the north-south and east-west axis are explored through architectural plans and spatial evaluations. In the fifth section, the vernacular residential architecture of Alaçatı is explored together with plans, facades and architectural components, considering the examples and the findings of the research. Finally, the research and evaluations about Alaçatı houses are interpreted comparing the ownership and the building site usage, including conservation and development proposals for Alaçatı.Key Words: Alaçatı, Housing Typology, Vernacular Residential Architecture, Urban Texture, Historical Urban Identity, Hacı Memiş Neighbourhood, Tokoğlu Neighbourhood, Yeni Mecidiye Neighbourhood