Pediatri servisinde yatan hastalarda genişlemiş spektrumlu beta laktamaz üreten klebsiella pneumoniae kolonizasyonunun epidemiyolojisi

Abstract

ÖZET Çalışmamızda i. Ocak-Aralık 2002 tarihleri arasında, Marmara Üniversitesi Hastanesi Pediatri servislerine yatırılan hastalardan alınan dışkı ve rektal sürüntü örneklerinde genişlemiş spektrumlu beta laktamaz üreten K.pneumoniae (GSBL-KP) kolonizasyon oranının ve bu kolonizasyona neden olan risk faktörlerinin belirlenmesi, ii. Çevre örnekleri ve hastane personelinin ellerinden alınan örneklerden izole edilen GSBL-KP suşlarıyla hastalardan izole edilen suşların benzerlikleri ve epidemiyolojik analizin yapılması amaçlanmıştır. Hastalardan, hastaneye yatışlarının ilk 72 saatinde bir kez, sonrasında hastaneden taburcu edilinceye kadar haftada bir kez dışkı veya rektal sürüntü örnekleri; eş zamanlı olarak hastaların ve hastalara bakım veren doktor, hemşire ve hastabakıcıların, dokunma ihtimali oldukları yerler ve malzemelerden örnekler alınmıştır. Ayrıca hastalara bakım veren sağlık çalışanlarının ellerinden periyodik olarak ve yeni GSBL-KP izolasyonu saptandığında örnekler alınarak GSBL-KP izolasyonu araştırılmıştır. İlk örneğinde GSBL-KP saptanan ve 7 günden az hastanede kalmaları nedeni ile tek örnek alınabilen hastalar değerlendirmeye alınmamıştır. Değerlendirmeye alınan 216 hastadan, 131'i(%60.6) serviste, 56'sı(%25.9) yenidoğan ünitesinde, 29'u(%13.4) yoğun bakım ünitesinde takip edilmişlerdir. Bu hastaların, 40'ı(%18.5) hastanede yatış süreleri içinde GSBL-KP ile kolonize olmuşlardır. Kolonizasyon oranının servislere göre dağılımı incelendiğinde, serviste yatan hastaların %10.6'smın, yeni doğan ünitesinde yatan hastaların %28.57'sinin, yoğun bakımda yatan hastaların %34.48'inin GSBL-KP ile kolonize olduğu görülmektedir. Hastaların 116'sı(%53.8) 7-14 gün, 100'ü (%46.29) 14 günden uzun süreyle hastanede kalmış, bu hastalarda GSBL-KP kolonizasyon oranı sırasıyla %4.3{5) ve %35(35) olarak belirlenmiştir. Koîonizasyonu saptanan 40 hastanın 7'si (%17.5) 3-7 gün, 15'i (%37.5) 8-14 gün, 18'i (%45) ise 14.günden sonra kolonize olmuşlardır. Kolonize olan 40 hastanın 2'sinde (%5) GSBL-KP'ye bağlı infeksiyon gelişmiştir.Hastaların temas halinde oldukları yakın çevreleri ve burada bulunan malzemelerden alman örneklerde GSBL-KP izole edilememiştir. Hasta bakımı veren sağlık çalışanlarından değişik zaman periyotlarında alman 118 el yıkama kültürünün 8'inde (%6.77) GSBL-KP saptanmıştır. Genotipik analiz sonuçları aynı ünitelerde yatan hastaların aynı suşla kolonize olabileceğini, bu kolonizasyonda sağlık personelinin ellerinden geçişin önemli olabileceğini ortaya koymaktadır. Sorgulanan risk faktörlerinin multivaryans analizi sonucu 14 günden uzun süre hastanede kalmak ve mekanik ventilasyona maruz kalmak bağımsız risk faktörleri olarak değerlendirilmiştir (p<0.001). Çalışma süresince takibi yapılan hastaların klinik örneklerinden izole edilen toplam 32 K. pneumoniae suşunun 4'ünde (%12.5) GSBL üretimi saptanmıştır. Bu oran 2001 senesinde pediatri servislerinden izole edilen %48 GSBL-KP oranı ile karşılaştırıldığında anlamlı bir azalma olduğu belirlenmiştir (PO.001). Bu azalmanın, çalışmamızın başlaması ile infeksiyon hastalıkları uzmanları tarafından uygulamaya konulan geniş spektrumlu antibiyotiklerin kullanımındaki kısıtlamalar ve alınan hijyenik önlemler sonucunda ortaya çıkmış olması mümkündür.

SUMMARY This study was carried out at Marmara University Hospital, between January- December 2002. The study was designed, in order i. to detect the colonization rate of ESBL-producing K. pneumoniae (ESBL-KP) in stool and rectal swab specimens from patients admitted to pediatric wards and describe the risk factors for colonization, ii. to analyse genotypical relation of ESBL-KP strains isolated from patients, the enviromental samples and hands of health care workers (HCWs). Intestinal specimens were obtained from patients within first 72 hours of hospital admission and once a week during their hospitalization. The environment around patients, medical equipment used by HCWs and hands of HCWs were also screened during study period. The patients ESBL-KP were determined in their first samples and who had only one sample because of staying in hospital less than 7 days are excluded. Two hundred and sixteen patients were followed, 131(60.6%) in pediatric ward, 56(25.9%) in newborn unit and 29(13.4%) in intensive care unit. A total of 40(18.5%) patients were colonized with ESBL-KP. Colonization rate was 34.48% in intensive care unit, 28.57% in newborn unit and 10.6% in pediatric ward. One hundred and sixteen (53.8%) patients stayed in hospital for 7-14 days and 100 (46.29%) patients stayed in hospital more than 14 days, ESBL-KP colonization ratio was 4.3%(5) and %35(35) respectively. Seven (17.5%) of 40 patients were colonized with ESBL-KP within 3-7 days of hospitalization, 15 (37.5%) within 8-14 days and 18 (45%) after 14 days. Two(5%) of 40 colonized patients were infected with ESBL-KP. Environmental and medical equipment cultures were negative but 8 (6.77%) of 1 1 8 hand wash cultures of HCWs were positive for ESBL-KP. iiiResults of genotyping analysis indicated that the patients stayed in same unit could be colonized with the same clone and transmission via the hands of HCWs could be important in colonization Multivariate analysis showed that hospital stay for more than 14 days and mechanical ventilator exposure were independent risk factors associated with ESBL-KP colonization. During the study period, 32 K. pneumoniae were isolated from clinical samples, among them 4(12.5%) were ESBL producers. This rate was significantly lower than the isolation rate of 2001 which was detected as 48% (p< 0.001). One may concluded that, limited usage of broad spectrum antibiotics and more strict appliance of hygienic precautions which were initiated by infectious disease specialists in the beginning of our study may affect this result. iv