Emek tarihinden kente bakmak: Bomonti ve bira fabrikası örneği

Abstract

Emek ve kent birbirini etkileyen ve şekillendiren olgulardır. Emek bir yandan kenti inşa ederken, kent de emeğin doğasını biçimlendirir. Kentleşme tarihi içinde yaşanan süreçlerin emeğe biçtiği rol ise insan hayatını ve toplumsal tahayyülleri şekillendirmektedir. Bu nedenle ortada derin bir bakış açısıyla okunması gereken bir kavram vardır. Bu çalışma, emek ile kent arasındaki karmaşık ilişkiyi tarihsel olarak anlamaya yöneliktir. Araştırma, Bomonti Bira Fabrikası tarihinde yer alan emek deneyimlerini konu alırken, bu deneyimlerin gerçekleştiği yer olan Bomonti semtinin tarihsel olarak toplumsal yapısını ve mekânsal dönüşümünü ortaya koymuştur.Sermayenin, emeğin kentlerde başrolü oynadığı zamanlardan farklı olarak kentsel çevreleri emeğin yarattığı birikimlerden ve zenginliklerden yoksun bırakması, çalışma hayatının giderek daha da sertleşmesine ve sosyal hayatın renksizleşmesine yol açmıştır. Emeğin yaşadığı ortamın, bir zamanlar sırtını devletine dayadığı işini kaybetme korkusu yaşamadığı, yaşam kalitesinin daha yüksek olduğu, dolayısıyla bireyin şimdiki gibi yalnızlaşmış değil, kalabalık hissettiği bir ortamdan, güvensiz ve tedirgin yaşanılan bir ortama dönüştüğü görülmektedir. Unutulmaması gereken başka bir nokta kuşaklar arası aktarımın sekteye uğradığı gerçeğidir. Bundan dolayı bu eksikliğe bir katkı yapmak üzere yaşanan dönüşüm, deneyimleyenlerin anlatılarına başvurularak kurgulanmıştır.Çalışma, emeğin anlamının sorgulanmasıyla başlayarak, Türkiye'de emek tarihi ve kentleşme sürecine yönelik farklı dönemleri inceleyen birinci bölümü, Bomonti semtinin tarihsel gelişiminin değerlendirildiği ikinci bölümü, Bomonti Bira Fabrikası üzerinden emek deneyimlerinin incelendiği üçüncü bölümü içermektedir.

Labor and city are phenomena that effect and shape each other. While at one hand labor builds the city, the city in turn shapes the nature of the labor. The role given to labor by the processes in the history of urbanization shapes the human life and societal aspirations. Because of this reason this is a concept which needs to be looked into with a deeper perspective. This work is towards understanding the complicated relationship between labor and the city. The research investigated the labor experiences in the history of the Bomonti Beer Factory in a frame that involves the societal and environmental transformations of the historic Bomonti district.In contrary to the times when labor had the leading role in the cities, when capital deprived the city environment from the experiences and richness of the labor it lead to a tougher work life and a less colorful social life. The time when labor lived the individual was backed up by the government, had no fear of losing a job and had a higher life quality and therefore the individual felt populated instead of feeling alienated like now. We now see that this setting has transformed into an insecure and troublesome environment. Another point that should not be forgotten is the fact that the transfer between generations has came to a halt.The research begins with questioning the meaning of labor and consists of three parts. First chapter investigates the different periods in the history of labor and urbanization in Turkey. In the second chapter the historic development of Bomonti district is assessed and in the third chapter the labor experiences from Bomonti Beer Factory is analyzed.