Sektörler arası ilişkilerin doğrusal programlama ile analizi: Türkiye örneği

Abstract

1920'li yıllardan günümüze dek uzanan ve çoğu ülke tarafından kullanılan iktisadi kalkınma planları çerçevesinde uygulanan modellerin başlıcaları, literatürde tutarlılık modeli olarak adlandırılan Girdi-Çıktı modelleri ile etkenlik planlaması olarak bilinen doğrusal programlama modelleridir.İktisadi planlama sürecinde sektörel üretim düzeylerini saptamak ve buna göre yatırımların sektörel dağılımını belirlemek gerekmektedir. Bunun için sektörlerin nihai mallarının ve ara mallarının toplam talep hacminin belirlenip, plan dönemi içerisinde sektörlerin taleplerinde gerçekleşebilecek değişimleri karşılayabilecek üretim faktörleri analiz edilmelidir. Her sektörün mevcut kaynakları göz önünde bulundurularak üretim faktörleri kaynaklarının en verimli biçimde dağıtılmasını sağlayacak teknikler araştırılmalıdır. Tüm bu gereksinim duyulan bilgilerin, Girdi-Çıktı modelleri ve doğrusal programlama modellerinin bir arada incelenmesi ile elde edilmesi mümkündür.Sektörler arası ilişkilerin nicel olarak gösterilmesi ile hazırlanan Girdi-Çıktı tablosu, Girdi-Çıktı analizinin temelini oluşturmaktadır. Girdi-Çıktı tablosu ilgili dönemde ekonomideki tüm mal ve hizmetler ile bunların sektörler arasındaki akışını detaylı bir şekilde yansıtan bir araç niteliği taşır.Bu çalışmada etkenlik planlaması sonucunda elde edilen bulgular ile mevcut tutarlılık modeli değerlerinin karşılaştırılması ve ekonomideki kaynakların sektörler bazında optimum kullanım miktarlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu bağlamda, Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından hazırlanmış en güncel tablo olan, ?2002 Türkiye Toplulaştırılmış Girdi-Çıktı tablosu? kullanılarak, doğrusal programlama problemi yaklaşımı ile faktör gelirleri yoluyla elde edilen milli geliri maksimize edecek sektörel üretim düzeyleri incelenmiştir.

Since 1920s, the economic development planning is widely used. The major planning models are Input-Output models which are called consistency models in literature and linear programming models which are known as activity models.It is necessary to specify the sectoral production levels and the sectoral distribution of investments in the process of economic development planning. Therefore, after the total demand of sector?s final goods and intermediate goods are determined; the production factors should be analyzed to suffice the alterations of the demand. It is essential to rummage out the techniques to distribute the economic sources to production factors efficiently. These requirements can be obtain from analyzing the Input-Output models and linear programming models together.The Input-Output analysis is based on the Input-Output table which is organized with the presentation of cross-sectoral relations quantitatively. The Input-Output table is a tool that reflects the all goods, services and the sectoral relationships in an economy in detail.The aim of this study is to determine the optimal utilization levels of economic sources on the basis of sectors. In this sense, the national income which was assessed with factor revenues method was maximized by means of linear programming approach, using of the latest Input-Output table which was organized by Turkish Statistical Institute in 2002. The results obtained from activity models and the values received from consistency model were compared.