Enerji ithalat bağımlılığı ve cari açık arasındaki nedensellik ilişkisi 1977:01-2018:12 Türkiye uygulaması

Abstract

Küresel düzeyde yüzyıllar boyu irdelenen kanlı savaşların sorumlusu, teknoloji ve üretkenlikle yoğrularak kalkınmanın en önemli kıvılcımı olarak gösterilen petrol ve türevlerinin dünyanın belirli yerlerinde kümelenmiş olması, ülkeleri siyasi ve beşeri yeteneklerini yönlendiren bir meta haline getirmiştir.Dünyada enerji tüketimi ve ekonomik büyüme ilişkisi arasında çok sayıda inceleme konusu olmasına rağmen, enerji tüketimi ile cari açık ilişkisi üzerine yapılan çalışmalar nispeten daha az sayıdadır. Özellikle Türkiye gibi enerji kaynakları kısıtlı ülkelerin dış ticaret açıklarındaki en büyük gider kalemini oluşturan enerji ithalat miktarlarında yaşanan yükselişin, bilançoda yaşanan döviz borçlanma sorununu tetiklemesi ve uzun bir süre dengeye dönülemediğinde kriz sinyali verilebilecek bir cari açık problemi ile karşı karşıya getirmesi ihtimali üzerine enerji sektörüne dikkat çekmek ve sürdürülebilir bir ekonomi için yenilenebilir kaynak kullanımına dair yapılacak stratejik planlamalara ve Türkiye literatürüne katkı sağlanması amacıyla bu çalışma yapılmıştır.Bu çalışmada Türkiye'deki enerji tüketimi, cari açık ve GSYH miktarı arasındaki nedensellik ilişkisi ve yönü incelenmiştir. Çalışmadaki analizler 1977:01 ve 2018:12 dönemi kapsamında TCMB, TÜİK ve Dünya Bankası (Worldbank)'ndan sağlanan verilerle Eviews 7 programı kullanılarak yapılmıştır. Çalışmada öncelikle serilere Dickey - Fuller (ADF) birim kök testi uygulanmış, ardından serilerin VAR modeli oluşturulmuş, değişkenler arasında uzun dönemli ilişkinin araştırılabilmesi için Johansen eş bütünleşme ve Etki - Tepki testi uygulanmış ve son olarak değişkenler arasındaki nedensellik ilişkisini ve yönünü saptamak amacıyla Granger nedensellik analizi yapılmıştır. Yapılan analiz sonucunda cari açıktan enerji tüketimine ve gayri safi yurtiçi hasıladan enerji tüketimine doğru tek yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğu tespit edilmiştir.

The fact that oil and its derivatives, which are globally addressed for centuries responsible for the bloody battles, with technology and productivity the most important spark of development, clustered in certain parts of the world has made them a commodity that directs their political and human abilities.Although there are a large number of studies in the world, the relationship between energy consumption and economic growth, studies on energy consumption and current account deficit are relatively few. This study was conducted, In particular, the rise in most of the largest expense items such as energy import volume of the foreign trade deficit in countries with limited energy sources such as Turkey, triggering problems in the balance of foreign currency borrowing and if not return for a long time balance with a deficit problem that can be given the crisis signal to draw attention to on the chance to confront the energy sector and will be held on the renewable resource utilization for a sustainable economy in order to contribute to the strategic planning and Turkey literature.In this study, energy consumption in Turkey and the direction of causality between current account deficit and GDP amounts were investigated. The analyzes were conducted using the Eviews 7 program with the data provided by the TCMB,TUIK and the World Bank in the period 1977:01 and 2018:12.In the study, firstly Dickey - Fuller (ADF) unit root test was applied to the series, Johansen co-integration and Impact-Response test applied to investigate long-term relationship between variables and finally, Granger causality analysis was conducted to determine the causality relationship and direction between the variables. As a result of the analysis, it has been determined that there is a one-way causality relationship from current account to energy consumption and from gross domestic product to energy consumption.