2000`lerde Türk-Amerikan ilişkileri

Abstract

ÖZ ABD-Türkiye ilişkilerinin başlangıcı ABD'ye ticari imtiyazların verildiği 1830'lara dayanmaktadır. Türkiye-ABD ilişkilerin Türk dış politikasının önemli bir boyutu haline gelmesi İkinci Dünya Savaşı sonrasında Soğuk Savaş'ın başlamasıyla olmuştur. Türkiye-ABD ilişkileri, bu tarihten günümüze kadar inişli çıkışlı bir seyir izlemiştir. İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra meydana gelen iki kutuplu dünyada Türkiye Batı Blok'unda ve NATO'da yer almasına rağmen, Küba krizinden, Kıbrıs Ambargo krizine ve haşhaş ekimine kadar birçok hayati konuda ABD ile Türkiye arasında krizler yaşanmıştır. Soğuk Savaş'ın sona erdiği 1990'larda ABD ve Türkiye yeni uluslararası sistemde ortaya çıkan bölgesel krizlere karşı iş birliği gerçekleştirmeyi başarmışlardır. 1990'larda genel olarak olumlu seyreden Türk-ABD ilişkileri 2000'lerde yerini olumsuz bir döneme bırakmıştır. 11 Eylül 2001 saldırıları sonrasında 1 Mart 2003'teki tezkere krizi ABD-Türkiye ilişkilerini derin bir krize sokmuştur. ABD-Türkiye ilişkileri 2007'den itibaren tekrar düzelmeye başlamış ve ABD'de Barack Obama'nın başkan olmasıyla birlikte ilişkiler nispeten daha iyi olmuştur. Fakat, 2013 Gezi olaylarından sonra ilişkiler bozulmaya başlamış, Arap Baharı sürecinde Suriye Krizi nedeniyle ilişkiler daha da kötüleşmiştir. 15 Temmuz 2016'da milli iradeye karşı gerçekleştirilen darbe teşebbüsünde ABD Hükümeti'nin yeterli desteği vermemesi nedeniyle ilişkilerde yeni bir krizli döneme girilmiştir. Bu çalışmada tarihsel bir arka plan verildikten sonra Türkiye-ABD ilişkilerinin 2000'li yıllarda bozulmasına yol açan olaylar açıklanmaya çalışılmıştır. Anahtar Kelimeler: ABD-Türkiye, 11 Eylül 2001, Krizler, Arap Baharı, 15 Temmuz 2016

ABSTRACTThe beginning of Turkish-American relations dates back to the 1830s when commercial concessions were granted to the USA. Turkish-American relations became an important aspect of Turkish foreign policy when the Cold War started after the Second World War. Turkish-American relations have experienced ups and downs from that time on. Although Turkey was in the Western Block and NATO in the bipolar World Order following the Second World War, many crises were experienced between the USA and Turkey, including the Cuban crisis, Cyprus embargo crisis and opium crisis. Turkey and the USA succeeded in cooperating against the regional crises, which emerged in the new international order in the 1990s when the Cold War ended. Turkish-American relations, which developed positively during the 1990s, gave way to a negative period during the 2000s. 1 March 2003 crisis after 9/11 attacks plunged Turkish-American relations into a deep crisis. USA-Turkey relations started to ameliorate again after 2007 and became relatively good after Barack Obama assumed US presidency. However, the relations began to worsen after 2013 Gezi events and became worse as a result of the Syrian crisis in the Arab Spring context. When the USA did not give enough support to the national will in the coup attempt on 15 July 2016, the relations entered into a new period of crisis. This thesis aims to unveil the developments that led to the deterioration of Turkish-American relations during the 2000s after providing a historical background. Keywords: USA-Turkey, 11 September 2001, Crises, Arab Spring, 15 July 2016