Yapım aşamasında geçici kenar koruma sistemlerinin işsağlığı ve güvenliği açısından değerlendirilmesi

Abstract

Türkiye'de proje tabanlı bir sektör olan inşaat sektörü, son yıllarda ekonomide önemli bir paya sahiptir. Türk inşaat sektörü gerek yurt içinde gerekse yurt dışında önemli inşaat projelerini gerçekleşmesinde rol almıştır. Özellikle yurt içinde, inşaat sektörü ve ona bağlı sektörlerdeki çalışan sayısı Türkiye'de istihdam edilen toplam çalışan sayısında %7'lik bir paya sahiptir (TÜİK,2018). 2016 yılı verilerine göre inşaat sektöründe 496 çalışan maalesef iş kazaları sonucu hayatını kaybetmiştir (SGK,2016).İnşaat sektörünün Türkiye ekonomisinde ve istihdamdaki payı dikkate alındığında iş kazaları sonucu hayatını kaybeden çalışan sayısındaki bu yüksek oran, bu konunun hayati bir öneme sahip olduğunu göstermektedir. İnşaat sektörü proje tabanlı bir iş olması dolayısıyla, sürekli değişen dinamik yapısı, değişen çevre şartları ve buna göre uygun orgazinasyonel yapıların kurulması, her projenin kendine has karakterde olması, kullanılan malzeme, ekipman ve çalışma yöntemlerinin projeden projeye farklılıklar göstermesi gibi değişkenler modern proje yönetimi başlıklarından biri olan iş sağlığı ve güvenliğini de doğrudan etkilemektedir. İş sağlığı ve güvenliği proje yönetiminin her aşamasında dikkate alınması gereken önemli bir husustur.İnşaat sektöründe meydana gelen iş kazalarına sebebiyet veren başlıca kaza türü ise, yüksekten düşmedir. Bu çalışmada yüksekten düşmeyi engelleyen en önemli toplu korunma önlemi olan geçici kenar koruma sistemleri, proje yönetimi ve iş sağlığı ve güvenliği disiplinleri açısından incelenmiş, yapılan mülakatlarda proje yönetimin paydaşlarının görüşleri alınmıştır. Tez çalışmasının giriş bölümünde iş kazaları istatistiklerine, kaza sebeplerine karşı alınacak olan önlemlere, çalışmanın amacına ve araştırma metoduna değinilmiş, birinci bölümde, proje yönetimi kavramları, iş sağlığı ve güvenliği kavramları, yüksekten düşme kavramları ve geçici kenar koruma sistemlerine dair kavramlar ele alınmıştır. İkinci bölümde proje yönetiminde iş sağlığı ve güvenliğinin rolüne değinilmiş olup alt işveren yönetiminin ve ihale sisteminin proje yönetimindeki rolü, iş sağlığı ve güvenliğinde proje tasarımının rolü, iş sağlığı ve güvenliğinde standartların, uygulama metotlarının rolü, inşaat işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında proje yöneticisinin sorumluluğu, iş sağlığı ve güvenliği yönetiminin proje yönetimi başlıkları ile ilişkisi, iş kazalarının ve iş sağlığı ve güvenliği maliyetlerinin proje maliyetleri üzerindeki etkisi, iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemlerinin proje yönetimindeki rolüne ayrıntılı olarak değinilmiştir. Üçüncü bölümde ise geçici kenar koruma sistemlerinin değerlendirilmesine geçilmiştir. Bu bölümde geçici kenar koruma sistemlerinin ulusal mevzuattaki yeri, geçici kenar koruma sistemlerinin standartları, geçici kenar koruma sistemlerinin dünya genelinde uygulanan standartlara göre, malzeme türüne göre ve standart olmayan korkuluk sistemleri ile karşılaştırılması değerlendirilmiştir. Dördüncü bölümde ise, geçici kenar koruma sistemlerine ilişkin sahada; işverenler, şantiye şefleri, iş güvenliği uzmanları ve iş sağlığı ve güvenliği üzerine teftiş yetkisine sahip iş müfettişleri ile yapılan mülakatlar ve bu mülakatların değerlendirilmesi yer almaktadır. Ayrıca, iki proje üzerinden yapılan hesaplamalarla geçici kenar koruma sistemlerinin proje maliyeti ve iş sağlığı ve güvenliği maliyetine olan etkisinin tahmini üzerinde durulmuştur. Sonuç ve öneriler bölümünde ise, yapılan bu tez çalışmasının sonucunda ortaya çıkan bulgular üzerinde durulmuştur. Anahtar Kelimeler: İş Sağlığı ve Güvenliği, Geçici Kenar Koruma Sistemleri, Proje Yönetimi, Yüksekten Düşme

In Turkish construction industry, a sector-based project has a significant share in the economy in recent years. The Turkish construction sector has been involved in important construction projects both at domestic and abroad. In Turkey, the total number of workers employed in construction sector and in its connected sectors has a share of 7% (TÜİK, 2018). According to data of Social Security Institution (SGK, 2016), 496 employees in the construction sector unfortunately lost their lives in the event of work accidents. In contrast to development in Turkish construction industry, there are lots of workers who suffer from occupational accidents in construction sites. As long as human life is concerned, occupational safety and health is a vital issue. The construction sector is a project-based business with its ever-changing dynamic structure, environmental conditions and organizational structure; each project has its own character such as the differences in the materials, equipment and working methods that directly affect occupational health and safety that should be considered at every stage of project management.The main type of accident that causes occupational accidents in the construction sector is falling from high. In this study, temporary edge protection systems, which are the most important collective protection measures preventing fall from the high, have been examined in terms of project management, occupational health and safety disciplines. An interview is carried out with project management stakeholders (employers, constructor's manager and occupational safety specialist and labor inspectors) to see their approach to this manner. In the introduction part of the thesis, occupational accidents and some statistical values, accident prevention methods, the precautions to be taken against the causes of accidents are discussed. Project management concepts, occupational health and safety concepts, high dropping concepts and temporary edge protection systems are also discussed in this part. The second part, mentions about the roles of occupational health and safety, sub contractors management and bidding differentiations, design in occupational safety and health, standards and code of practices in occupational safety and health, the responsibilities of project manager in occupational safety and health topics, the relationship between occupational safety and health management and project management, the effects of occupational accidents and occupational safety and health costs to the project cost management, occupational safety and health management systems in project managements. In the third part, the effects of temporary edge protection systems in national legislation, the standards of temporary edge protection systems, the comparison of temporary edge protection systems by standards and material types and the effect of temporary edge protection systems on project time and cost management have been evaluated. The fourth part includes temporary edge protection systems, interviews with employers, constructor's managers and occupational safety specialists and labour inspectors and the evaluation of the result of the interviews. Furthermore, a sample cost estimation of temporary edge protection systems to show its share in total construction cost is presented. Then, all findings and suggestions are given in conclusion.Keywords: Falls From Height, Occupational Safety And Health, Project Management, Temporary Edge Protection Systems.