Pamuk genotiplerinin yağ oranı, yağ asitleri kompozisyonu ve protein içeriği yönüyle varyasyonu

Abstract

Pamuk bitkisi, küresel öneme sahip bir lif bitkisi olarak insanlar tarafından yetiştirilmektedir. Pamuğun sahip olduğu lifinin yanı sıra pamuk tohumun da bulunan yüksek oranda yağ ve protein ayrıca önem arz etmektedir. Pamuk yağı gıda endüstrisinde, pamuk tohumunun küspesi ise hayvan yemi olarak kullanılmaktadır. Çeşit geliştirme çalışmalarında kullanılabilecek ebeveynleri belirlemek amacıyla yapılan bu çalışmada mevcut pamuk genotiplerinin yağ oranı, yağ asitleri kompozisyonu ve protein oranı yönüyle varyasyonunun ortaya çıkarılması hedeflenmiştir. Bu amaçla, öncelikle 124 adet genotipin, 100 tohum ağırlıklarına bakılmış ve tohumların iç kısımları çıkarılmıştır. Yağ oranını belirlemek amacıyla ASE (Hızlandırılmış Solvent Ekstraksiyonu) cihazı, yağ asitleri analizi için GC (Gaz Kromatografisi) cihazı kullanılmıştır. Protein oranı ise Kjeldahl yöntemine göre analiz edilmiştir. Analizler 2 tekerrürlü yapılmış olup istatistiksel analizler SAS (v9.0) paket programında Tukey testi kullanılarak yapılmıştır. İncelenen özellikler yönünden ortalama ham yağ değeri % 31,02±2,47 bulunmuştur. Toplam yağ oranları % 23,11'den % 37,70'e kadar değişiklik göstermiştir. Kjeldahl yöntemine göre yapılan protein oranlarının ortalaması % 38±2,06 olarak bulunmuştur. Protein miktarları da % 34,17'den % 46,34'e kadar değişiklik göstermiştir. Ortalama yağ asitleri miktarları ise miristik asit % 0,88±0,13, palmitik asit % 25,73±1,54, palmitoleik asit % 0,64±0,11, stearik asit % 2,39±0,44, oleik asit % 20,21±2,68, linoleik asit % 46,91±2,96, linolenik asit % 0,13±0,1, γ-linolenik asit % 0,33±0,06 ve nervonik asit % 1±0,2 olarak bulunmuştur. Frekans dağılımlarına göre çalışılan özellikler normal dağılım veya genotiplerin ya büyük ya da küçük ortalamaya kayması şeklinde olmuştur. İstatistiksel olarak genotipler arasında çok önemli farklar (p=0,01) bulunmuştur. Protein miktarı en fazla Fantom çeşidinde (% 46,33) bulunurken, yağ miktarı en fazla Çırpan 60 çeşidinde (%37,7) bulunmuştur. Bununla birlikte Stoneville 468 çeşidi miristik asit, palmitoleik asit, oleik asit, ve nervonik asit oranları yönüyle en yüksek değerleri verirken, linoleik asit miktarı ile en yüksek 3. sırada yer almıştır.

Cotton has been cultivated by humans for centuries as a fiber crop having global significance. High percentage of oil and protein content of the cottonseed besides its fiber is also valuable. Cottonseed oil is used in the food industry and cottonseed meal is used as animal feed. The goal of this work is to determine variability among cotton genotypes that will be used in breeding programs for oil contents, fatty acid composition and protein contents. Firstly, 100 seed weights of 124 genotypes were determined and then kernels of the seeds were removed. For determining total oil ratio and fatty acid composition ASE (Accelerated Solvent Extraction) method and GC (Gas Chromatography) were used, respectively. Kjeldahl method used to analyze total protein content. Statistical analysis was performed with two replicates using SAS software packages (v9.0). The average value of crude oil was % 31.2±2.47. Total oil content had ranged from % 37.70 to % 23.11. Averaged protein content was % 38±2.06. The protein content was ranged from % 34.17 to % 46.34. Averaged the amount of fatty acids were; myristic asit % 0.88±0,13, palmitic acid % 25.73±1.54, palmitoleic acid % 0.64±0.11, stearic acid % 2.38±0.44, oleic acid % 20.21±2.68, linoleic acid % 46.91±2.96, linolenic acid % 0.13±0.1, γ-linolenic acid % 0.33±0.06 and nervonic acid % 1±0.2. According to frequency distribution of the traits studied showed normal distribution or movement of genotypes to either larger or smaller means. Significant differences were found among genotypes (p= 0.01) for the traits. Phantom cultivar had maximum amount (46.33%) of protein while the Çırpan 60 cultivar had maximum amount (37.7%) of oil content. Moreover, Stoneville 468 variety had the heighest value for myristic acid, palmitoleic acid, oleic acid and nervonic acid content and it ranked as 3rd for linoleic acid.