19.yüzyıl batılılaşma sürecinde Galata ve Pera`da inşa edilen karma kullanımlı yapılar ve bu yapıların günümüzdeki durumlarının değerlendirilmesi

Abstract

Karma kullanımın tanım olarak ortaya çıkması 20.yüzyılda olmuştur. 20.yüzyılda, endüstri devriminin etkisi ile Avrupa kentlerinde nüfus artmış ve kentler eski sınırlarının dışına taşmıştır. Sanayileşme, şehirlerde çevre kirliliğinin artmasına, hijyen ve sağlık koşullarının elverişsiz hale gelmesine sebep olmuştur. Yaşanan olumsuz gelişmelerle bölgeleme kavramı açığa çıkmıştır. Bölgeleme ile geceleri kimsenin bulunmadığı kent merkezlerinde suç oranları artmıştır. 20.yüzyılda bölgeleme kavramının yarattığı kentsel sorunlar üzerine mümkün olduğunca fazla fonksiyonun bir arada bulunması gerekliliği üzerinde ilk defa düşünülerek bir model oluşturulmuş ve `karma kullanım` adı altında bir planlama biçimi olarak `tekrar` öne sürülmüştür.Ortaya çıkan karma kullanım modeli, günümüzde 20.yüzyıl modernizminin ürettiği yeni bir mimari model olarak algılansa da antikiteden beri kentsel ihtiyaçlar doğrultusunda kent dokularında var olmuştur. 19.yüzyılda, konut, geçit, ticaret fonksiyonlarının bir arada bulunduğu karma kullanımlı pasajlar önce Avrupa kentlerinde, sonra Pera ve Galata'da yeni bir tipoloji olarak ortaya çıkmıştır. Dönem itibari ile batılılaşma sürecinde olan Osmanlı'da, o döneme kadar genellikle ticari yapılarda karşılaşılan karma kullanım, konutun ana fonksiyonlardan birini oluşturduğu pasajlı yapılarda da görülmeye başlamıştır. Çalışma kapsamında, 19.yüzyılda Galata ve Pera'da inşa edilen ve halen varlığını sürdüren, 12'si pasajlı/geçitli olan, 13 adet karma kullanımlı yapı tespit edilmiş ve 4.bölümde incelenmiştir. 2.bölümde antikiteden beri karşılaşılan karma kullanımlı yapılardan kısaca bahsedilmiş ve pasajlı yapıların oluşmasına etki eden süreçler irdelenmiştir. 3.bölüm, 19.yüzyılda ortaya çıkan pasajlı yapıların inşa edildiği Galata ve Pera ile ilgilidir. Sonuç olarak günümüzde kent dokusunda halen var olan 19 yüzyıl karma kullanımlı yapıların kentsel yaşama dahil edilmesi açısından yapılacak çalışmalara veri oluşturması amaçlanmıştır.

The emergence of `mixed-use` by definition has been in the 20th century. In the 20th century, the population of European cities increased and cities grew beyond their former borders. Industrialization has increased environmental pollution and unfavourable hygiene and health conditions in cities. Negative developments led to the emergence of the `zoning` concept but this time crime rates have increased in city centers which were empty at night. Due the urban issues caused by zoning in the 20th century a model has been created for the first time by considering the necessity of combining as many functions as possible and re-proposed as a form of planning method, under the name of `mixed-use`.Passages, where housing, passage and trade functions are combined, first emerged in European cities, then in Pera and Galata as a new typology in 19th century. In the Ottoman Empire, mixed-use, often encountered in commercial buildings till that period.Within the scope of the study, 13 mixed-use buildings, which are built in Galata and Pera in the 19th century and still exist, are identified and examined in the 4th chapter. Mixed-use buildings and the processes that affect the formation of passages are briefly mentioned and examined in the 2nd chapter. The 3rd chapter is about Galata and Pera, where passages were built in the nineteenth century. As a result, it is aimed to create data for the studies, in terms of the inclusion of these buildings which still exist in the pattern of the city today, in urban life.