Özgün işlevini yitirmiş, yeniden işlevlendirilen yapıların tasarım sürecinin değerlendirilmesi ve Hışvahan örneğinin incelenmesi

Abstract

İçinde bulduğumuz çağda sürekli olarak yaşanan sosyo ekonomik gelişmeler; kent ölçeğinde yeni biçim ve düzenlemeleri beraberinde getirmektedir. Artan nüfus ve gelişen kent yapısı ile yaşam alanları zamanla merkezden kent çevresine doğru genişlemektedir. Kent merkezlerinde kurulan ilk yaşam alanları, toplumların geçmişten bugüne kadar kazandıkları kültürel doku ve birikimlerini yansıtan, aidiyet duygusunu kazandıran en önemli mekanlar olarak yer almaktadır. Kent ölçeğinde yaşanan tüm sosyal, kültürel ve ekonomik değişimlerden yapıların ve mekanların etkilenmesi kaçınılmaz olmaktadır. Gaziantep, binlerce yıllık bir coğrafyada birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır ve geçmişten günümüze geniş bir kültürel zenginliğe sahiptir. Varolduğu günden bu yana Türkiye'nin önde gelen ticaret ve sanayi kentlerinden biri olan Gaziantep, kentsel büyümenin ve sosyal yaşam alanlarındaki değişimin global gelişmelerin etkisinde yaşandığı bir kenttir. Yaşanan tüm gelişmeler kentsel dönüşüm projelerine önem kazandırırken, kültür varlıklarının zenginliği ise kentin turizm ekseninde de gelişmesini sağlamaktadır. Yaşanan bu gelişme, tarihi geçmişe sahip birçok yapı ve kültür varlıklarının korunması ve yaşatılması bilincini de beraberinde getirmektedir. Yeniden kullanım ile yapının topluma kazandırılması ve sosyal çevrenin faydalanması amaçlanmaktadır. Tez kapsamında incelenmekte olan Hışvahan örneği, 1568 yıllarında bölgede yer alan ilk han olarak bilinirken; gelişen kent yapısı sonucunda özgün işlevini yitirmiş, bakımsız kalmış, terk edilmiş ve yok olmuş bir yapıya dönüşmüştür. Tarihi bir geçmişe sahip olması, ait olduğu toplumla ilişkisinin sürdürülebilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması için yeniden işlevlendirilmektedir. Koruma ve yaşatma kapsamında ele alınan projede; yapının sosyal çevre ile olan ilişkisi, mimari ve fiziki durumunun analiz ve sentez çalışmaları sonucunda, bir takım restorasyon yöntemleri uygulanmıştır. Ticaretin yapıldığı ve yolcuların misafir edildiği, pamuk kozası anlamına gelen Hışvahan, özgün işlevinden uzaklaşmadan, kullanıcıların kent kültürüne tanık edilerek ağırlandığı butik otel işlevi ile yeniden kente kazandırılmaktadır. İç mekan müdahalelerinde uygulanacak tasarım ilkelerini; kente özgü olan soyut ve somut kültürel mirasın yaşatma bilinci şekillendirmektedir. Kentin kültürel birikimlerinden olan lokal el sanatları; mekanda yer alan hacim ve yüzey tasarımlarına, sirkülasyon elemanlarına, aydınlatma ve donatı elemanlarına yansıması tez kapsamında incelenmektedir.

The socio-economic developments that occur in this era, come with a new forms and arrangements in the urban scale. With the growing population and developing urban structure, the living areas expanse from the centre to the peri-urban areas in time. The first living areas built up in the urban centres are the most significant places that reflect the societies' cultural texture and knowledge which have been developed from the past to the present and give the sense of belonging. The structures and places are inevitably affected by all social, cultural and economic changes in the urban scale. Gaziantep has hosted lots of civilizations in a geography of thousand of years and has wide cultural accumulation. As one of the leading cities of commerce and industry since the day it exists, Gaziantep is a city of where the urban growth and changes in the social living spaces occur under the ifluence of global developments. While all the developments gain importance to the urban transformation projects, the wealth of cultural heritage provides the city with the growth on tourism axis. The developments also bring the awareness of protection and maintenance of the historical structures and cultural heritage with it. By means of reusing of the structure, it is aimed that the reattainment to the society and utilization by the social environment. While the Hışvahan case that is analysed in the thesis, was known as the first inn in the region in 1568; in consequence of the developing urban texture, it turned into an uncared, abandoned, demolished structure that lost its genuine function. It has refunctionalized because of its historical background and the purpose of that is the maintenance of its relation with the society where it belongs to and to transfer such relation to the next generations. In the project, that is approached within the scope of the protection and maintenance, a number of restoration methods have been applied following the assessment of the structure's relaiton with the sociail environment and the analysis and synthesis of its physical condition. Where once the commerce happened and the passengers were hosted, Hışvahan (means a cotton boll), is reattained to the city without losing its geniune function and by having a boutique hotel function where the guests are hosted and witnessed to the city culture at the same time..The awareness of maintaining the abstract and concrete cultural heritage specific to the city gives shape to the desing principles which will be applied to the interior interferences. The impression of the local handicrafts, one of the cultural accumulation of the city, on the volume and surface designs, circulation elements, lighting and fitting elements in the space is analysed within scope of the thesis.