Tarihsel süreç içinde Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği`nde konstrüktivist mimarlık

Abstract

1913 yılında Vladimir Tatlin'in köşe rölyef çalışmalarıyla ortaya çıkan Konstrüktivizm, 1917 Ekim Devrimi'nin ardından Avangard Sanat akımlarından biri olarak devrimin sanatına dönüşmüştür. S. S. C. B'nin farklı kurumlarında görev alan konstrüktivistler, sanat ile üretim arasında bağ kurarak sanatı gündelik hayatın bir parçası haline getirmişler, farklı alanlarda üretim yapmışlar ve sanatı mimarlığa uyarlayarak yeni bir yaklaşım geliştirmişlerdir. 1920 yılında sergilenen III. Enternasyonal Anıtı S. S. C. B'de büyük yankı uyandırmış, 1932 yılına uzanan süreçte çizimler, tiyatro sahneleri, maketler ve afişler olmak üzere konstrüktivist mimarlığın ütopya mimarlığı kapsamında değerlendirilen örneklerini tasarlamışlardır. Ancak 1922 – 1932 yılları arasında S. S. C. B'nin mimarlığını ütopya mimarlığının örneklerini tasarlayan konstrüktivist sanatçılar değil konstrüktivizm ile modern mimarlık arasında bağ kuran konstrüktivist mimarlar inşa etmiştir. Bu çalışmada; konstrüktivist mimarlığın siyasi, ekonomik ve toplumsal yapıya bağlı olarak oturduğu düzlem ve ütopya mimarlığının örnekleri ile Sovyet modernizmi adı altında değerlendirilen konstrüktivist mimarlık arasındaki açı farkı ele alınmıştır. Bu amaç doğrultusunda kronolojik olarak; Rus İmparatorluğu'nda sanat siyaset ilişkisinin gelişimi, Batı Avrupa'da modernizmin yükselmesine bağlı olarak sanat, siyaset ve mimarlık alanında yaşanan gelişmelerin Rus sanatına etkisi, Avangard Sanatın siyasi düzlemde konumlandığı nokta, konstrüktivistlerin sanat teorisinin ve pratiğinin kökeni incelenmiştir. S. S. C. B'nin kuruluşu, ideolojisi ve sosyalist düzenin inşa sürecinde uygulanan ekonomi politikaları; konstrüktivistlerin teorisinin ve pratiğinin değişiminin, konstrüktivist hareketin yükselişinin, siyasi iktidar ile konstrüktivistler arasındaki ilişkinin, ütopyacı yaklaşım ile ütopya mimarlığının oturduğu düzlemin zeminini oluşturması dolayısıyla detaylandırılmıştır. Ütopya mimarlığının örnekleri; konstrüktivistlerin mimari yaklaşımı, geliştirdikleri disiplinler ve sanat – mimarlık ilişkisi esas alınarak analiz edilmiş; ütopya mimarlığının konstrüktivist mimarlığının uygulanan örneklerine kazandırdığı nitelikler vurgulanmıştır. Siyasi iktidar ile konstrüktivistler arasındaki karşıtlık, neden – sonuç ilişkisine dayandırılarak konstrüktivist mimarlığının reel örneklerinin inşa sürecinde siyasi iktidarın konstrüktivistlere bakış açısının dikkate alınması amacıyla açıklanmıştır. Konstrüktivist mimarlığın uygulanan örneklerinin siyasi ve toplumsal dönüşümü temsil etmesi dolayısıyla devrim öncesi Rus mimarisinin değişimi ana hatlarıyla incelenmiş, Rus mimarların batı sanatı ve mimarlığı ile olan ilişkisi ortaya koyulmuştur. S. S. C. B'nin inşasında görev alan konstrüktivist mimarların yaklaşımı ve modern mimarlık – konstrüktivizm ilişkisi konstrüktivist mimarlığın inşa edilen örnekleri üzerinden incelenmiştir. Çalışmanın bütününde S. S. C. B'nin kapsadığı coğrafya ve Avrupa'da mimarlığın ve sanatın gelişimi hususunda belirleyici olan siyasi ve ekonomik gelişmeler, iki coğrafyaya etki eden iç ve dış dinamikler referans alınarak değerlendirilmiş ve tarihsel süreç içinde toplumsal yaşam koşullarının farklı olduğuna dikkat çekilerek kıyaslama yapılabilecek bir zemin sunulmuştur. Temel amaç; konstrüktivist mimarlığı ortaya çıkaran, 1922 – 1932 yılları arasında devrimin mimarlığına dönüştüren, sonlanmasında etkili olan nedenleri ve konstrüktivist mimarlığın mimarlık tarihindeki yerini bütüncül bir yaklaşımla değerlendirmektir.

Constructivism, which emerged in 1913 with the work of Vladimir Tatlin in relief, was transformed into the art of the revolution as one of the avant-garde art movements following the October Revolution of 1917. USSR constructivists working in different institutions have made art a part of everyday life by connecting art with production, they have produced in different fields and have developed a new approach by adapting art to architecture. The III. International Monument exhibited in 1920 has a huge repercussions in USSR, they designed examples of Constructivist architecture in the context of utopian architecture, including drawings, theatrical scenes, models and posters, in the process dating to 1932. However, between 1922 and 1932, USSR's architecture was built not by constructivist artists who designed examples of utopian architecture, but by constructivist architects who established links between constructivism and modern architecture. In this thesis; the difference between the examples of the plane and utopian architecture in which constructivist architecture is based on political, economic and social structure and the constructivist architecture evaluated under the name of Soviet modernism is discussed.Chronologically for this purpose; The development of the relationship between art and politics in the Russian Empire, the effect of developments in the field of art, politics and architecture on Russian art due to the rise of modernism in Western Europe, where avant-garde art is positioned on the political plane, the origin of constructivists ' art theory and practice is studied. USSR's establishment, ideology and economic policies applied during the construction process of the socialist order; change of constructivists ' theory and practice, rise of the Constructivist movement, relationship between government and constructivists, the utopianist approach and the architecture of utopia are elaborated because they form the basis of the plane on which it sits. Examples of utopian architecture; the architectural approach of constructivists, the disciplines they developed and the relationship between art and architecture were analyzed; the qualities that utopian architecture imparts to the applied examples of Constructivist architecture are emphasized. The contrast between political power and constructivists, explained based on cause – effect relationship in order to take into account the point of view of political power to constructivists during the construction process of real examples of Constructivist architecture. As the examples of Constructivist architecture represent the political and social transformation, the change of Russian architecture before the revolution is examined and the relationship of Russian architects with Western art and architecture have been revealed. Approach of the constructivist architects involved in the construction of the USSR and the relationship between modern architecture and constructivism were studied through the constructed examples of Constructivist architecture. The geography covered by the USSR and the political and economic developments that are decisive in the development of architecture and art in Europe, the internal and external dynamics affecting the two geographies were evaluated by reference and a basis for comparison was presented by drawing attention to the different social life conditions in the historical process. Purpose of this thesis is to evaluate the reasons that brought out constructivist architecture, transformed it into the architecture of the revolution between 1922 and 1932, and were instrumental in its termination and to evaluate the place of Constructivist architecture in the history of architecture with a holistic approach.