İslam`ın estetik anlayışı

Abstract

ÖZET İslam, içinde sanatın daima merkezî bir konumda olduğu ve bugün de olmaya devam ettiği bir medeniyet vücuda getirmiştir. Kur'an ve onun anafikri olan tevhid düsturu tüm İslâm kurumlarının olduğu gibi İslâm sanatlarının da kaynağı ve gelişme çizgisinin belirleyicisi olmuştur. Kur'an yazısı, bu yazıyı çevreleyen süsleme sanatları ve cildi bile kutsal islâm sanatının en önemli konularındandır. Kur'an'ın okunuşu, Kur'an okumak ve namaz kılmak için inşa edilen camiler de öyledir. Cami, tüm İslâm sanatlarının cem olduğu mekândır. Resulullah (s.) de kendi ifadesiyle `kendisine güzellik sevdirilmiş` bir kimsedir. O bir hadisi şeriflerinde şöyle buyurur: `Allahu Teala her şeyde güzelliği farz kılmıştır, öldürdüğünüz zaman güzel öldürünüz. Hayvan kestiğiniz zaman da güzel kesiniz.` Çevresindeki insanların isimlerinin dahi güzel olmasına çalışmış ve bazı arkadaşlarına `Allahım, onu güzelleştir` şeklinde dua etmiştir. islâmî mimarî çevreye saygılı, onunla bütünleşmiş, adetâ doğal çevrenin bir uzantısıymış izlenimi veren şehirler oluşturmuştur. İhtişamlı cami mimarîsinin yanıbaşında mütevazi meskenler dikkat çekicidir. Böylece Allah'ın bakî, kullarınsa fânî oluşu vurgulanmaktadır, islâm mimarîsi aynı zamanda farklı, hatta zıt unsurlar arasındaki ahenk ve dengeyi yansıtmaktadır. islâm, eşyada ve insanların davranışlarında işlevsellik ve yararlılık yanında güzelliği de müstakil bir amaç saymıştır. Daha doğrusu bunları birbirlerinden ayırmamıştır. İslâmî anlayışa göre, işlevsel ve yararlı olmayan bir güzellik, güzel olmayan bir nesne veya davranış biçimi düşünülemez. Aynı önerme ahlâkîlik ile güzellik arasındaki ilişki için de tekrar edilebilir.

92 7.SUMSVIARY Islam has built a civilization in which the art has always been in central position. The Holy Koran and its main theme tawhid -unity of God- have been the origin of Islamic arts as well as the other Islamic institutions. The Koranic calligraphy, the arts of adornment and bindings of Koran are the most important subjects of the holy Islamic arts. So are the recitation of Koran and mosques which all Islamic arts came together in. The prophet Muhammad (peace be upon him) is a man the beauty was made love to him in his own saying. He says: `Allah has decreed the beauty in anything. Even when you have to kill, kill in the best way. If you slaughter an animal, slaughter in the best way.` He named his friends with beautiful names and prayed for some of his friends saying: `Oh my God! Make him beautiful.` Islamic architecture has built cities saving the natural environment, entegrated with it and giving the impression of the extension of it. The humble dwellings next to the magnificient mosques attract great attention. So is stressed the survival of Allah and mortility of man. Islamic architecture also reflects the balance and harmony between defferent elements besides opposite ones. Islam has accepted the beauty besides the functionality and usefulness of human behaviors an independent aim and not differentiate between them. According to Islamic thought, there is not a beauty which is not functional and useful and is not anything which is not beautiful.