Münyetü`l-Ebrar ve Gunyetü`l-Ahyar metin-sözlük (62b-92b)

Abstract

Yüksek lisans tezi olarak hazırlanan bu çalışma XV. yüzyıl müelliflerinden mutasavvıf, şair Abdürrahim Karahisarî'nin Münyetü'l- Ebrar ve Gunyetü'l- Ahyar adlı eseri üzerine yapılan bir dil çalışmasıdır. Karahisarî bu eseri Muvaffak İbn-i Mecd-i Hasî'nin Selve adlı tasavvufı eserini tercüme ve buna bazı ilaveler yapmak suretiyle kaleme almıştır. Yazar eserinde her yönüyle tasavvuf! hayatın ilkelerini anlatır. Mürşit- mürit ilişkisini, tasavvufta ilerlemenin yollarını, nefis terbiyesini geniş açıklamalarla, ayet ve hadislerle anlatır. Eserin bir çok nüshasının bulunması onun döneminde çok okunduğuna işarettir. Eser Türk dili tarihi içerisinde Eski Anadolu Türkçesinden Klasik Osmanlı Türkçesine geçiş dönemine aittir. Eserin tamamı 120 varaktır. Burada üzerinde çalışılan bölüm ise 62b-92b varaklan arasıdır. Çalışma iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde metnin transkripsiyonu yapılmıştır. Metindeki Arapça ve Farsça cümleler, ayetler, hadisler Arap alfabesiyle olduğu gibi yazılıp dipnotlarda Türkçe açıklaması yapıldı. Yazımla ilgili problemli durumlar ve diğer açıklamalar da dipnotlarda verildi İkinci bölümde ise sözlük ve indeks oluşturuldu. Sözlük oluşturulurken kelimelerin köken olarak hangi dile ait olduğu ve kelime türü belirtildi. Kelimeler farklı manalarda kullanılmışsa numaralandırılarak her farklı mana için metinden birer örnek cümle verildi. Kelimelerin geçtiği sayfa ve satır numaralan verilmek suretiyle indeksi oluşturuldu. Üzerinde çalışılan eserin dilinin sade olduğunu söyleyebiliriz. Ancak muhtevadan kaynaklanan sebeplerle Arapça kelimeler oran olarak bir hayli ağırlıktadır. Türkçe kökenli kelimelerin ve eklerin yazımında tam bir istikrar yoktur. Özellikle ünlülerin gösterilmesi hususunda hareke ile elif, vav, ye, he harflerinin tercihi yönünden bir kararsızlık mevcuttur. Metin baştan sona harekeli yazılmıştır. Eser tasavvuf terimleri açısından zengindir. Türkçe kelimelerin büyük çoğunluğu bugün kullanılmakla beraber bugün kullanılmayan Türkçe kelimelere de rastlamaktayız.

This study prepared as a thesis of Master degree, which was done upon the works called Münyetü'1-Ebrar and Gunyetü'1-Ahyar of Sufi poet Abdurrahim Karahisari, one of the authors from fifteen century, is a study of language. Karahisari had formed this work by doing some additions to the sufism work named Selve of Muvaffak İbn-i Mecdi-i Hasi. The author tells the principals of sufism life in whatever way, in his work. He tells the relation of mürşit-mürit, the ways of improvements in sufism and the disciplining of essence with large explanations with verse of Koran and hadiths. Being a number of copies of this work is a sign of being read very much in his time. The work belongs to the transition era which is from ancient Anatolian Turkish to classical ottoman Turkish in the history of Turkish language. This work, in fact, is 120- paged. The division which is studied on is between 62b and 92b pages. The study is formed into two divisions. The work had been transcribed in the first division. The sentences, verses and hadiths of Arabic and Persian, which were originally written in Arabic alphabet in the work, were only made Turkish explanations at the footnote. The difficulties related with orthography and also the other definetions were given in the footnote. However, the dictionary and index were constituted in the second division. While the dictionary being formed, the words in which language originally be longed to, and the kind of word were determined. The words used in different meanings were numbered and it was given an example sentence for every different meaning. Providing that the words in which page are and the number of line were given, the index was formed. We can say that the language of the work, which was studied on, is simple. But because of the reasons accrueing from the content, Arabic words have highly importance as a rate. Particularly there isn't any exact harmony in the writing of Turkish-origin words, and affixes. There is on irresoluteness between vowel point, and Med letters (which are used to longen the letters in Arabic alphabet) in writing vowels. The work had been thoroughly written with vowel points added. There are rather Mystic terms. The great Majority of Turkish words are still in use. But some are out of use.