Bürokrasi ve kişilik: Kahramnamaraş kamu ve özel işletme örgüt yapılarında karşılaştırmalı bir uygulama

Abstract

Aydınlanma, endüstrileşme, pozitivizm, rasyonel hukuk gibi toplumsal ve zihnî süreçlerin getirdiği modernist toplumsal yapılanmanın bir yönünü bürokrasi oluşturmaktadır. Rasyonel bir örgütlenme biçimi olan bürokrasi; hiyerarşik yapdanma aşın kuralcılık, formel ilişki biçimi gibi karakteristikleri ve Türkiye'deki uygulama şekliyle insan kişiliğini dışlayan bir yapı sergilemektedir. İnsanı başkalarından ayıran bedensel, zihinsel ve psikolojik özelliklerinin tümünü ifade eden kişilik kavramı, fertlerin mizaçlarını, yeteneklerini, değer yargılarının oluşturduğu karakterini kapsamaktadır. Bürokrasi, modernizmin kurumsal boyutunu oluşturmaktadır. Özellikle kamu bürokrasisi, modern değerlerin taşıyıcısı olarak işlev görmektedir. Bürokrasinin, insanın kişilik değerlerini dışlayan yapısı ile modernizmin insanı metalaştıran yönü birleştiğinde, kişilik üzerinde olumsuz etkiler ortaya çıkacağı bir gerçekliktir. Bu olumsuzluklar, kurumsal sosyalleşme ve grup etkileşimi, motivasyon, hiyerarşi, statü ve rol davranışları alanlarında açık şekilde gözlemlenmektedir. Bürokratik kurumlarda yapılan anket çalışması bu sonuçlan desteklemiştir. Anahtar Kelimeler: Bürokrasi, Kişilik, Modernizm.

Some social and intellectual prrocesses like enlightenment, industrialization, positivism, rational law etc. brought a modernist social structure that bureaucracy forms a side of it. Bureaucracy, a rational organizing process, with its hierarchic structure, formalism at high levels, formal relations and its applications in Turkey, shows a structure which exludes personality. Concept of personality that explains all intellectual, physcological and physical charasterictics which makes different men from each other, icludes individuals' temperaments, aptitudes, characters that made up of their standards of judgment. When the objectificating side of modernism meets with specially public bureaucracy which functions being carrier of modernism and the structure of bureaucracy which exludes personality values, makes negative effects on the personality. These negativenesses are observed at socialization and mutual influence at group, motivation, hierarchy, statutes and role behaviors areas clearly. A poll application at the bureaucratic organization structures supports these hypothesises. Key Words: Bureaucracy, Personality, Modernism.