184 numaralı Besni (Behisni) kazası Osmanlı şer`iyye mahkemesi kayıtlarının 1-100. sahifelerinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu çalışmamın amacı 184 Numaralı Besni (Behisni) Kazası Osmanlı Şer'iyyeMahkemesi kayıt defterinin H.1338?1341ve M.1920-1923 tarihlerini kapsayan ve 1-102sayfaları arasındaki mahkeme kayıtlarının transkripsiyonu ve değerlendirilmesiniyapmaktır. Bu kayıtların da yardımı ile Besni kazasının sosyal, kültürel ve ekonomikyapısı ile ilgili bir tez ortaya koymaktır.Osmanlı Devleti'nde kadılar medreselerden yetişmekte ve ilmiye sınıfınamensup idiler. Kaza merkezlerine atanarak buralarda hukukî, adlî, idarî, beledî ve sosyalişlerde söz sahibi idiler.XIX.asırda başlayan batılılaşma ve Tanzimat dönemindekiyenilikler sonucu, kadıların görevleri değişmiş, çoğunlukla kısıtlanmıştır. Transkrip vedeğerlendirmesi yapılan şer'iyye kayıtlarının olduğu dönemde kadılar çoğunluklaevlenme, boşanma, miras ve benzeri davalara bakmaktaydılar. Cezaî ve ticarî davalariçin Tanzimat döneminde kabul edilen nizamiye ve ticaret mahkemeleri yetkilikılınmıştır.Üzerinde çalışılan kadı kayıtları 311 belgeden meydana gelmekte (bu belgelerinözetleri transkripsiyonlarının hemen altına italik olarak yazılmıştır) bunların çoğuveraset ve vekil tâyini ile ilgili kayıtlardır.

The aim of this thesis is to translate a part of the 184th Besni (Behisni) kadıregisters written in the Ottoman language into the modern Turkish language with LatinScript. The main concern of the thesis is to translate and evaluate şer?i (Islamic) courtrecords held in 1920 and in 1923 in the Caza of Besni. Furthermore, with the help ofthese kadı registers, Besni?s social, economic and cultural aspects will be discussed.In the Ottoman Empire, the Kadis graduated from medreses (Islamic schools)and belonged to scholarly group within the state. They were appointed to the cazas(sub-districts) where they were performing a variety of jobs, including judging incourts, ruling in the cazas. After reforms introduced into the Empire in theXIX.century, especially after the Tanzimat era, the functions that the kadis had beenperforming curtailed. They were only solving cases related to wedding, divorce,inheritances and property conflicts in the şer?i courts.In this thesis, 311 cases recorded in the register were translated. Most of theserecords contain cases of inheritances and legal representative appointments.