236 numaralı Hısn-ı Mansur (Adıyaman) Kadı Sicili`nin 20-96 sahifelerinin transkrpisiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Bu araştırmada 236 numaralı Hısn-ı Mansur Kadı (Şer'iye) Sicilinin 20-96. sayfalarının transkripsiyonu yapılmış, belgeler ışığında Adıyaman'ın o döneme ait sosyo-ekonomik, idarî, kültürel ve adlî yapısı incelenmiştir.236 numaralı defterin 20-96. numaralı sayfalarının tamamının transkripsiyonu yapılarak, günümüz Türkçesi ile özeti yapılmıştır. 1917-1919 yılları arasını kapsayan belgeler toplam 112 adet olup terekeler, vasi tayinleri, vekâletnameler, borç-alacak davaları, talâk i'lâmları, nafaka talepleri, gibi konulara aittir. Bunlar içerisinde tereke ve vasi tayinleri belgelerin büyük bir bölümünü oluşturmaktadır. Belgelerin deftere kaydında kronolojik sıralama esasına uyulmamıştır. Bu belgelerle Adıyaman'ın XX. yy. başlarındaki sosyo-ekonomik, idarî, adlî ve kültürel durumu hakkında tahliller yapılmaya çalışılmıştır. Elde edilen bilgilere göre:Osmanlı Devleti kurulduğu andan itibaren adaleti kendisine ilke edinmiş ve adaletin uygulanma yeri olan mahkemelere büyük bir önem vermiştir. Şer?î hükümlerin uygulandığı şer?îye mahkemeleri ve kadılar adalet sisteminin temelini teşkil etmişlerdir. Kadılar sadece kadılık görevi yapmamışlar bulundukları yerde devletle her türlü yazışmayı yapmışlardır. Kadılar görevleri icabı yaptıkları yazışmaları kayda geçirmişlerdir ki bu kayıtlara şer?îye sicilleri adı verilmektedir. Şer?îye sicilleri ait oldukları bölgenin idarî-siyasî durumu, o bölgede yasayan insanların geçim tarzları, kullandıkları eşyaları, birbirleriyle olan ilişkileri, ekonomik durumları vb. konular hakkında oldukça ayrıntılı bilgiler veren çok önemli kaynaklardır.Anahtar kelimeler: Hısn-ı Mansur Kazası, Şer'iye Mahkemesi, Kadı, Şer?îye Sicili, i?lâm, tereke, vasi, vekâlet.

The aim of this thesis is to transcribe the pages between 20 and 96 of Hısn-ı Mansur Kadhi (Shari?a) Register numbered 236. According to these documents Adıyaman; social-economy, managerial, cultural and judicial structure are examined and contributed to history science with original documents.Numbered 236 notebok?s in which pages from 20 to 96 transcription was made and its summery was finished with daily Turkish. The documents comprised between 1917-1919 were totally 112 and its subjects were heritage, guardian appointment, attorneyships, cases of deptdomend, decision of divorcement, demonds of alimony, the appointment to foundations. Heritages and guardian appointments were the most important part of the documents in them. It wasn?t based on the chronological order while registrating the documents to notebook. It was tried to analyse Adıyaman?s social-economy, managerial, cultural, judical with these documents. These were expressed after the whole works:The justice was first principle for the Ottaman State since it was established and the courts, where the justice put into practise, were very important for the Otoman State. The Shari?a Courts where arrived at Shari?a decision and the Kadhi similar a judge were foundation of the justice system. The Kadhi?s mission was not only a judge; who were officials for corresponded to state all correspondence where there were. The all correspondence were registrated by the Kadhi?s and the registrations were called Shari?a Registers. The Shari?a Register, which were very important sources, belongs to area?s subjects such as managerial-social situation, living standard fort he area people, their goods, their social relation, economical situation i.e. were given detailed informations.Key words: Hısn-ı Mansur Adjudication, Shari?a Court, Kadhi, Shari?a Register, decision, heritage, guardian, power of attorney.