179 no`lu Mardin Şer`iye Sicilinin transkripsiyonu ve değerlendirilmesi

Abstract

Osmanlı Devleti kurulduğu andan itibaren adaleti kendisine ilke edinmiş ve adaletin uygulanma yeri olan mahkemelere büyük bir önem vermiştir. Şer?i hükümlerin uygulandığı Şer?iye mahkemeleri ve kadılar adalet sisteminin temelini teşkil etmişlerdir. Kadılar sadece kadılık görevi yapmamışlar bulundukları yerde devletle her türlü yazışmayı yapmışlardır. Kadılar görevleri icabı yaptıkları yazışmaları kayda geçirmişlerdir ki bu kayıtlara Şer?iye sicilleri adı verilmektedir. Şer?iye sicilleri ait oldukları bölgenin idarî-siyasî durumu, o bölgede yaşayan insanların geçim tarzları, kullandıkları eşyaları, birbirleriyle olan ilişkileri, ekonomik durumları vb. konular hakkında bilgiler veren önemli kaynaklardır. Kadılar Şer'i ve hükmi muamelatta, kendilerine verilen beratta gösterilen vazifeleri görüp, Hanefi mezhebi üzerine karar verirlerdi. Araştırmamızın konusu olan Mardin 179 No'lu Şer`iye Sicili böyle bir araştırma örneğidir. Mardin şehir tarihinin dini, hukuki, idari ve demografikyapısı hakkında ayrıntılı bilgiler bulunmaktadır. Belgelerde dikkat çeken bir husus gayrimüslim halk ile Müslüman teb`a ilişkilerinin iç içe geçmiş olduğudur. Bu durum Osmanlı Devleti'nin dinî yapısındaki farklı kesimlere adaletle hükmeden ve hoş gören tutumunu bir kez daha ortaya koymaktadır. Ayrıca Mardin' de demografik açıdan gayrimüslim kitlenin azımsanmayacak yoğunlukta olduğunu da ifade etmek gerekmektedir.Anahtar Kelimeler: Mardin Sancağı, Şer`iye Sicilleri, Kadı, İ`lâm, Tereke, Hüccet, Nikâh Akdi.

The justice was the first principle for the Ottoman State since it wasestablished and the courts, where the justice put into practice, were very importantfor the Ottoman State. The Shari?a Courts, where Shari?a decisions were given bythe Kadhi, similar to a judge, were the foundation of the justice system. TheKadhi?s mission was not only being a judge but also being the officials to make allthe correspondence where they were. The all correspondence were registered bythe Kadhi?s and these registrations were called Shari?a Registers. The Shari?aRegister, which were important sources, belongs to area?s subjects such asmanagerial-social situations, living standard for the area?s people, their goods,their social relation, economical situation i.e. could and can give detailedinformation. Mardın?s Islamic court records numbered 179 covers to year of 1891-1893 The pages from 1- 73 is the main subject of this thesis. In these pages, detailed information relating to religious, judicial, administrative and demographic structures of the city of Mardın could be found.The point which takes attention in the documents is that non-Muslim and Muslim citizens were living together in peace. This situation exhibits that the Ottoman collectivityon governed ethnic groups with justice and tolerance. Besides, it is necessary to express that the non-Muslim people was not a minority in demographic structure.Keywords: Mardın Province, Shari?a Court and Register, Kadhi, Decision, Heritage, Evidence, Marriage Contract.