İslam Ceza Hukukunda fail ve mağdur olarak çocuğun durumu

Abstract

İslâm hukukçuları insan hayatını anne rahmine düştüğü andan itibaren çeşitli devrelere ayırmışlardır. Bu ayrımda ölçüt olarak kişinin fiziki ve aklî olgunlaşması esas alınmıştır. İslâm hukuk usulü eserlerinde ehliyet başlığı altında ele alınan konuların büyük çoğunluğu çocukların vücûb ve edâ ehliyeti ile ilgilidir. Edâ ehliyeti içerisinde önemli konulardan biri ise çocukların ceza ehliyetidir. Bu çalışmada çocukların hukuka aykırı fiillerinin suç kapsamında değerlendirilip değerlendirilemeyeceği, değerlendirilecekse had veya kısas gerektiren bir suç işlediklerinde kendilerine uygulanacak bedeni yaptırımın türü, mali yaptırım uygulanacaksa bunun kim tarafından karşılanacağı İslâm ceza hukuku kapsamında ele alınmıştır.Çocuklara had ve kısas cezası uygulanmayacağı noktasında mezhepler ittifak halindedirler. Ancak bu durum çocukların fiillerinin karşılıksız kalacağı anlamına gelmez. Hâkim, mümeyyiz çocuklara yaşına ve akli gelişimine uygun, fiilin tekrarını önleyici bir yaptırım uygulamakla yükümlüdür. Çocukların had veya kısas gerektiren bir suçu yetişkinlerle birlikte işlemesi durumunda ise yetişkinlere uygulanacak cezanın niteliğinin değişip değişmeyeceği mezhepler arasında ihtilaflıdır. Hanefiler dışındaki sünnî mezhepler her bir fâili kendi özel şartları içerisinde değerlendirirken, özellikle Ebû Hanife'nin ceza ehliyeti olmayan çocuğun suça iştirakini diğer fâillerden de had veya kısas cezasını düşüren bir sebep olarak telakki ettiği görülmektedir. Çocukların adam öldürme, yaralama ve hırsızlık gibi fiilleri neticesinde ortaya çıkan mali yaptırımların kim tarafından karşılanacağı da mezhepler arasında ihtilaflıdır. Şâfiîler dışındaki sünnî mezheplerin ve Caferîlere göre çocukların ödemeleri gereken diyeti âkıle karşılar. Şâfiîlere göre ise diyet öncelikle çocuğun malından karşılanır. Çocuğun malı yoksa zimmetinde borç olarak kalır.İslâm ceza hukukunda mağdur olarak çocuğun durumu ise çeşitli şekillerde karşımıza çıkmaktadır. Had cezalarında yetişkin kadın veya erkeklerin çocuklarla gayri meşru cinsel ilişkide bulunmaları, çocukların iffetine yapılan iftiralar, hırsızlık suçunda çocuğun malının veya kendisinin çalınmasına mezhepler farklı yaptırımlar öngörmüşlerdir. Kısas veya diyet gerektiren suçların mağduru olan çocuklar genel olarak yetişkinlerle eşit tutulmaktadır. Ancak sağlamlığı kesin olarak bilinemediği için konuşma çağına gelmeyen çocukların dilleri, süt dişleri, erkek çocukların cinsel organları müessir fiillerde mükelleflerden ayrı değerlendirilmiştir.Anahtar Kelimeler: Çocuk, had, kısas, diyet, fâil, mağdur, ta'zir, te'dip.

The muslim lawyers has defined a human life as some periods from being a fetus. In this periodical classification they consider the person's stages of mental development. Most of the subjects which were examined in Islamic Legal Procedure Sources under the title of Punishment Competency, dealed with irrevocability and competency for a crime. In addition, the criminal competency of kids is an important part of the general criminal competency, in Islamic Legal Procedure. This thesis deals with approches of Sunnis and Imamiyyah to illegal acts of kids. Can these acts be accepted as crimes or not? If they are accepted as crimes, what kind of physical sanctions will be applied for kids when they commited an offense which necessitates a punishmet. Or, If a pecuniary sanction is necessary who will compenstate it? In this study, all of these subjects were examined according to Islamic penal law.There is an agrement about punisment irrevocability for kids among all of Islamic sects. But this agrement does not mean that there is no legal provision for illegal acts of kids. On the contrary, a Muslim judge must enforce some sanctions for distinctive kids to avoid repetition of the illegal act. But there are some different opinions among Islamic sects about changeability of punishment which will be enforced to an adult person, when a kid also suicide with him. When all of Islamic law schools judge every perpetrator according to his special conditions Hanefis, especially Ebu Hanifah think that the punisment can be reduced for the other perpetrators If a kid who has not the competency for punishment, suicide with them. On the other hand there is a dispute among Islamic sects about who will pay the compenstations after crimes of kids like murder, injury and theft. In all of Sunni sects and Imamıyyah's opinion except Shafis, these compenstations are paid by an adult person instead of the kid. In Shafis' opinion the compenstations will paid by using kid's possessions. If he has nothing the compenstation will be recorded as a debit of kid.We can see some different approches to a kid's position as a aggrieved person in Islamic criminal law. The Islamic sects developed different opinions about punishment when a male or female person has a sexual relation with a kid, and when the kid's chastity is slandered and when the kid is hijaked or his hereditament is stolen. The kid's rights were generally accepted like adult's rights when theye were aggrieved as result of a criminal act which requires a punishment. But Islamic law tradition includes different provisions in assault and battery conditions about speakability, milk teeth and sexual organs of kids who do not reach the age of speech, because of difficulties about clear datas. Keywords: Kid, hadd, punisments, compenstation, perpetrator, aggrieved person, tazir, educate.