XIX.yüzyılda İngiltere`nin Türkistan (Orta Asya) politikası (İngiliz kaynaklara göre)

Abstract

Çalışmada `XIX. Yüzyılda İngiltere'nin Türkistan Politikası` başlığı altında, XIX. yüzyılda gerçekleştirilen Rus işgalleri sırasında Çarlık Rusya ve İngiltere'nin Türkistan'daki çıkarlarının çatışması sebebiyle iki güç arasında yaşanan diplomatik rekabet ele alınmıştır. Bu kapsamda İngiltere'nin Hindistan'daki sömürgeleri başta olmak üzere Türkistan'daki ticari ve politik çıkarlarını korumak adına Rusya'yı durdurmak için vermiş olduğu diplomatik ve askeri mücadele ve bu doğrultuda geliştirmiş olduğu Türkistan politikası incelenmiştir. Bu politikanın şekillenmesinde İngiliz devlet adamlarının görüşleri oldukça etkili olmuştur. Öyle ki bu doğrultuda İngiliz siyasetinde önemli değişiklikler yapılmıştır. Ayrıca Rusya ve İngiltere'nin bölgeyi tanımak ve incelemelerde bulunmak üzere bölgeye göndermiş oldukları temsilciler ve bu temsilcilerin bölgenin mevcut siyasi, sosyal, ekonomik durumu konusundaki izlenimleri doğrultusunda verdiği bilgiler ışığında devletlerin politikasındaki değişiklikler ele alınmıştır. Her iki devletin de Türkistan'a göndermiş olduğu temsilciler hakkında bilgi verilerek bu temsilcilerin bölgenin durumu ile ilgili bakış açıları değerlendirilmiştir. Bu dönemde Türkistan hanlıklarının mevcut durumları, kendi aralarındaki siyasi çekişmeleri anlatılarak Rusya'nın hanlıkları işgali sırasında İngiltere'nin tutumu, Hindistan'a giden yol üzerinde bulunan devletlere yönelik politikası incelenmiştir. İki büyük devlet arasında yaşanan bu rekabette, Osmanlı, Fransa, İran, Afganistan gibi dolaylı ve doğrudan etkili olan devletler, bu devletlerin İngiltere ve Rusya ile olan münasebetleri ve Türkistan politikaları hakkında bilgiler verilmiştir.Anahtar Kelimeler: Türkistan, İngiltere, Rusya, İran, Afganistan

In the study was dealt with diplomatic competition under the heading of `England's Turkestan Politics in the XIXth Century`, between the two powers because of the clash of interests of Russia and England in Turkestan XIX. during the centuries-long Russian occupation. In this respect were investigated the diplomatic and military struggle that the British gave to stop Russia in order to protect the interests of Central Asia, especially the colonies in India, and the Turkestan policy that it developed in this direction. The views of the British statesmen were very influential in the formation of this policy. So much so that significant changes have been made in English politics in this direction. In addition, the representatives of the Russia and England who have sent to the region to identify and examine the region, and the changes in the politics of the states in the light of the representatives' present political, social and economic impressions of the region. The points of view were evaluated by giving information about the representatives that both states had sent to Turkestan. During this period were explained the present situation of the Turkestan khanates, the political controversies between them and the politics of the attitude of Britain towards the governments on the road to India during the invasion of the khanates of Russia. This recreation between the two major states gave information about the indirect and direct influential states such as Ottoman, France, Iran and Afghanistan, their relations with Britain and Turkestan politics.Keywords: Turkestan, England, Russia, Persia, Afghanistan