Kuruluşundan yıkılışına Mervanoğulları (983-1085) ve tarihteki yeri

Abstract

983-1085 yılları arasında hüküm süren Mervanî Hanedanlığı, stratejik bir bölgeolan Mezopotamya'nın kuzey bölgesinde kurulmuştur. Bölgedeki konjonktürel şartlarabağlı olarak hem gelişme göstermiş hem de komşularıyla etkili bir diplomasi örneğisergilemiştir.Abbasi Devleti'nin siyasi ve askeri bakımdan zayıflaması o yüzyılda yeni güçdengelerinin ortaya çıkmasına yol açmıştı. Büveyhîler ve Hamdânîler bölgede etkinduruma gelmişlerdir. Mervanî Hanedanlığı'nın temellerinin atıldığı dönemde özellikleBüveyhî ve Hamdânî devletiyle yoğun münasebetler yaşanmıştır.Yakındoğu coğrafyası tarihsel kontrolü daima güç olmuştur. Burası herşeydenönce bir geçiş bölgesi olup güçlü devletlerin hakimiyeti altında siyasi varlığınımuhafaza edebilmiştir. Aksi halde bölge çeşitli siyasi teşeküllere ayrılmıştır. Yaklaşıkbeş asırdan beri bölge hakimiyetini elinde bulunduran Abbasi Halifeliği'ninzayıflaması, sosyal nizam ve kurallar gereğince yeni teşekkülerin ortaya çıkmasınazemin hazırlamıştır. İşte bu zemin üzerinde kurulan hanedanlıklardan biri de MervanîHanedanlığı'dır.Yüzyıla yakın bir hakimiyet süren bu hanedanlık, altı hükümdara sahip olmuşve kendi döneminde özellikle kuzey Mezopotamya'nın bir kültür ve sanat merkezihaline gelmesinde önemli rol oynamıştır. Mervanî Hanedanlığı, kuruluşundan itibarenbu coğrafyada etkili olan Abbasiler, Büveyhiler, Doğu Roma İmparatorluğu,Hamdânîler, Ukayliler, Fatimiler, Nümeyriler, Ermeniler - Gürcüler ve Selçuklular ileilişki içinde olmuşlardır.Mervanioğullarının özellikle Abbasiler ve Selçuklular ile olanlar ilişkileri çok önemlidir. Zira Mervanî Hanedanlığının ortaya çıkması, Abbasiler'in bu yüzyıldazayıflamasıyla doğrudan ilgilidir. XI. yüzyıldan itibaren bölgede etkili olan Selçuklularise Mervanî Hanedanlığı'nın son dönemine denk gelmişler ve yaşadıkları yoğunmünasebetlerin ardından bu hanedanlığın tarihten silinmesine sebep olmuşlardır.Tarihsel süreç içerisinde iç ve dış siyasette bölgede derin izler bırakan MervanîHanedanlığı hakkında yapılan çalışmalar çok yetersizdir. Eski kaynakların ve araştırmaeserlerin ortaya koymaya çalıştığı gibi; Mervanî Hanedanlığı, hüküm sürdüğü bölgenintarihi ile özdeşleşmiş tarihsel hafızalarda maddi ve manevi derin izler bırakmıştır.Mervanî Hanedanlığının bölge tarihindeki en önemli misyonlarından birisi debölgedeki Şiî etkilere karşı el-Cezire bölgesinin Sünni kalmasındaki mücadelesidir.Özelikle Nâsıruddevle zamanında başkent Meyyâfarikîn, büyük bir gelişme göstermiş,ilim, kültür ve sanat merkezi haline gelmiştir. Sağlam surlarla çevrili olan Meyyâfârikînaynı zamanda Şiîlik karşısında Sünniliğin sağlam bir kalesi olmuştur. Birçok Sünnialim ve sanatkarın şehre sığınması buranın ekonomi ve refah seviyesini deyükseltmiştir.Sonuç olarak bu çalışmamız, Mervanî Hanedanlığının kuruluşundan yıkılışınakadar, emir ve siyasi gelişmelerini ele alırken aynı zamanda bu hanedanlığın bölgekültür ve medeniyetine getirdiği katkılara da değinmektedir. Mervanî Hanedanlığı'nınTürk-İslam tarihindeki yeri de ele alınacaktır. Türk ve İslam tarihinde bir dönümnoktası olan Malazgirt zaferinde Mervaoğullarının önemli bir desteği olmuştur.Anahtar Kelimeler: Mervanî Hanedanlığı, Abbasiler, Meyyâfârikîn, Selçuklular.

Marvanid Dynasty reigned between the years 983-1085, which is a strategicregion was established in northern Mesopotamia. Depending on cyclical conditions inthe region have both showed improvement both samples exhibited an effectivediplomacy with its neighbors.Abbasid Empire politically and militarily weakening led to the emergence of anew balance of power in that century. Hamdanids and Buwayhids have becomes activein the region. In the period that the basic Marwanid Dynasty has experiencedparticularly intense relations with the state Buwayhid and Hamdanid.Near East geography has always been the power of historical control. First ofall, it is a transitional region and has been able to maintain its political existence underthe rule of the powerful states. Otherwise, the region is divided into several politicalannexes. The weakening of the Abbasid Caliphate, which has dominated the region forabout five centuries in accordance with the social order and rules, new organizationshave laid the groundwork for the emergence. One of the dynasties built on this groundis the Marvani Dynasty.This dynasty, which was dominated near the century, had six rulers and itplayed an important role especially in the development of Northern Mesopotamia as acultural and artistic center.The Marvani dynasty has been influential in this geography since its foundationAbbasids, Buwayhids, Eastern Roman Empire, Hamdanids, ukayans, Fatimis,Numeyris, Armenians - Georgians and Seljuks were in contact with.The relations of the Marwanids, especially with the Abbasids and Seljuks, arevery important. Because the emergence of the Marvanid Dynasty is directly related tothe weakening of the Abbasids in this century. The Seljuks who were influential in theregion from the beginning of the XI. century coincided with the last period of theMarvani Dynasty and after the intense relations they experienced, they caused thisdynasty to be erased from history.The work on the Marwanid Dynasty, which leaves deep traces in domestic andforeign politics in the region during the historical process, is very inadequate. As oldsources and research works try to reveal the Marwanid Dynasty is identified by thehistory of the region in which it ruled it has left traces of material and spiritual deep inhistorical memories.One of the most important missions of the Marwanid dynasty in the history ofthe region is the struggle of Al-Jazeera against the Shiite influence in the region.Especially in the time of Nasr al-Dawlah capital Mayyafariqin, has shown a greatdevelopment, science, culture and art center has become. Meyafarikin, which issurrounded by rugged walls, has also been a strong fortress of Sunnite in the face ofShiism. Many Sunni scholars and craftsmen have taken refuge in the city, raising thelevel of economy and prosperity.As a result, this study deals with Prince and political developments from thefoundation of the Marwan dynasty to the fall of the Marwan dynasty it also refers to thecontributions of this dynasty to the culture and civilization of the region. Theimportance of the Marvani dynasty in Turkish-Islamic history will also be discussed. Inthe victory of Malazgirt, a turning point in Turkish and Islamic history, had animportant support for the Marwanids. .Key Words: Marwanids Dynasty, Abbasid, Meyyafariqin, Seljuks