Kızılırmak havzası`ndaki hidrometeorolojik verilerin trend analizi

Abstract

Bu çalışmada, Kızılırmak Havzası'ndaki mevcut istasyonlardan elde edilen yağış, sıcaklık, buharlaşma ve akım verilerinin trend analizi yapılmıştır. Analiz şartlarına uygun istasyonlara öncelikle homojenlik testlerinden olan t-Sınaması uygulanmıştır. Daha sonra trend analizi için homojen olan istasyonların mevcut gözlenmiş verilerinden faydalanmak suretiyle, parametrik olmayan yöntemler arasında en yaygın olarak kullanılan Mann-Kendall ve Spearman Rho testlerinin analizlerde kullanılmasına karar verilmiştir. Ayrıca %95 ve %90 güven aralığında yapılan incelemeler sonucunda, trend tespit edilen istasyonlarda Mann-Kendall Mertebe Korelasyon testi ile trend başlangıç yılı bulunmuş ve eğimleri de Sen Trend Eğim metoduna göre belirlenmiştir.%95 güven aralığında Mann-Kendall testi için iki akım gözlem istasyonunda azalan yönde, bir akım gözlem istasyonunda artan yönde; Spearman Rho testi için üç akım gözlem istasyonunda azalan yönde, bir akım gözlem istasyonunda artan yönde trend tespit edilmiştir. Yıllık toplam yağış ve yıllık toplam buharlaşma verilerinin analiz sonucuna göre verilerde trend olmamakla beraber yıllık ortalama sıcaklık verilerinin analizinde bir istasyonda artan yönde, trend tespit edilmiştir.%90 güven aralığında ise Mann-Kendall testi için üç akım gözlem istasyonunda azalan yönde, bir akım gözlem istasyonunda artan yönde; Spearman Rho testi için dört akım gözlem istasyonunda azalan yönde, bir akım gözlem istasyonunda artan yönde trend tespit edilmiştir. Yıllık toplam yağış verilerinin analizinde bir istasyonda artan yönde, yıllık ortalama sıcaklık verilerinin analizinde iki istasyonda artan yönde, yıllık toplam buharlaşma verilerinin analizinde ise bir istasyonda azalan yönde trend tespit edilmiştir.Yıllık ortalama akım verileri analizlerine ilave olarak akım gözlem istasyonlarının aylık ortalama akım verilerinin trend analizleri yapılmıştır. 13 AGİ'de analiz edilen toplam 156 ay içerisinde, %95 güven aralığında, 38 ay için anlamlı trend belirlenmiştir. Bunlardan 20 ay azalan yönde, 18 ay ise artan yöndedir. %90 güven aralığında ise toplam 156 ay içerisinde 56 ay için anlamlı trend belirlenmiştir. Bunlardan 28 ay azalan yönde, 28 ay ise artan yöndedir.Yağış verileri aylık olarak da incelenmiş olup, incelenen 13 adet meteoroloji istasyonun yağış verilerinde analiz edilen toplam 156 ay içerisinde %95 güven aralığında, 14 ay için anlamlı trend belirlenmiştir. Bunlardan 7 ay azalan yönde, 7 ay ise artan yöndedir. %90 güven aralığında ise toplam 156 ay içerisinde 20 ay için anlamlı trend belirlenmiştir. Bunlardan 11 ay azalan yönde, 9 ay ise artan yöndedir.

In this study, precipitation,temperature, evaporation and flow data obtained from the observation stations in the Kızılırmak Basin are subjected to trend analysis. Before the analysis, the t-test, which is one of the homogenity tests, is applied to the data. The Mann-Kendall test and Spearman Rho tests, which are determined to be most powerfull tests for non-parametric methods, are applied in the trend analysis to the homogeneous data. Following that, the trend initiation year and its slope are determined by the Mann-Kendall Degree Correlation Test and the Sen Trend Slope Method, respectively, for 90% and 95% confidence intervals.For 95% confidence interval, the Mann-Kendall test showed that there are downward trend in the flow data at two stations and an upward trend at one station. However, the Spearman Rho test indicated that there are a downward trend in flow data at three station and an upward trend at one station. The analysis results showed that, there is no identified trend in the annual total precipitation and the annual total evoparation but an upward trend is identified for the annual average temperature data at one station.For 90% confidence interval, the Mann-Kendall test indicated downward trends in flow data at three stations and an upward trend at one station. The Spearman Rho test showed downward trends in the flow data at four stations and an upward trend at one station. At one station, an upward trend is identified in the annual average temperature data and downward trends are identified in the annual average temperature at two station and a downward trend is identified in annual total evoporation at one station.In addition to the annual average flow data, monthly average flow data of 13 stations for 156 months are analysed at 95% and 90% confidence interval. As a result of those analyses, a meaningful trend is found for 38 months where 20 months and 18 months are found to have decreasing and increasing trends, respectively, at 95% confidence interval, whereby 56 months are found to have meaningful trend where number of increasing and decreasing trends are 28 at 90% confidence interval.The precipitation data of 13 meteorological stations for 156 months are also analysed monthly at 95% and 90% confidence interval. As a result of those analyses, a meaningful trend is found for 14 months where number of months for increasing and decreasing trends trend are 7 at 95% confidence interval, whereby 20 months are found to have decreasing and increasing trend at 90% confidence interval.