Osmanlı Devleti`nde kız öğretmen okulu Darülmuallimat (1870-1924)

Abstract

Osmanlı Devleti'nde 19. yüzyılda modernleşme sürecinde yapılan önemli reformlardan biri 1859 yılında ilk kız rüştiyesinin açılışı olmuştur ki bu beraberinde kadın öğretmen ihtiyacı doğurmuştur. 1870 yılında inas rüştiye ve sıbyan mekteplerine kadın muallimler yetiştirmek üzere İstanbul'da bir Darülmuallimat açılmıştır. Darülmuallimat ilk mezunlarını 1873'te vermiştir.. II. Meşrutiyet döneminde kızların eğitiminde dikkate değer gelişmeler yapılmış ve önemli yenilikler yapılmıştır. Yatılı yanında, 1910-1911 ders yılında Leyli Darülmuallimat açılmış, öğrenci kontenjanları arttırılmış, eğitim kadrosu genişletilmiştir. 1914 tarihinde Darülmuallimat bünyesinde İnas Darülfünun'un şubesinin açılmasıyla kızlar gerçek anlamda yüksek öğrenim eğitimi almaya başlamışlardır. Aynı yıl okul bünyesinde ilk resmi Ana Muallim Mektebi açılmış ve okul öncesi eğitim çalışmalarına başlanmıştır. Mezun sayılarının yeterli olmaması üzerine daha fazla kadın öğretmen yetiştirmek için taşrada bazı vilayet merkezlerinde darülmuallimatlar açılmıştır. Birinci Dünya Savaşı'nın zorlu günlerinde İstanbul darülmuallimatı varlığını geliştirerek sürdürebilmişse de taşradakiler için sıkıntılar yaşanmıştır. İşgal altındaki bölgelerde eğitim öğretim faaliyetlerinde ciddi aksaklıklar yaşanmış, bazıları eğitim öğretime ara vermek veya kapatılmak zorunda kalmıştır. Darülmuallimatlardan hayatta kalanlar Türk Bağımsızlık Savaşı yıllarında çalışmalarına devamla, ülke gelişimine katkı vermiş, burada yetişen kadın öğretmener ulusal bilincin ilerlemesine yardımcı olmuştur. Cumhuriyet döneminde ise kızların eğitimi ve kadın hakları ile ilgili reformların temsilcisi olmuşlardır. Sosyal hayatta ve basın hayatında söz sahibi olmaya başlayan Darülmuallimat mezunları, kadınlara seçme ve seçilme hakkının verilmesiyle siyasi hayata da girmeye başlamışlardır.Türk eğitim tarihinin önemli gelişmelerinden biri olan Darülmuallimat ile sadece öğretmen açığı kapatılmamıştır. Kadınların eğitim hayatı ve sosyal hayatında önemli değişimlere neden olmuştur. Kadınların iş hayatına girmesini hızlandırmıştır. Kadınının geleneksel statüsünün değişmesine önemli katkılar sağlamıştır. Anahtar Kelimeler: Osmanlı Devleti, Modernleşme, Eğitim, Darülmuallimat, İstanbul

An important reform in the Ottoman Empire in the 19th century was an oppining of a secondary school for girls in 1859, which raised a need for woman teachers. In 1870, in order to have women teachers for primary and secondary school girls, a teacher's training schools for girls was oppened. This school gave its first graduates in 1873.Important improvements and reforms in girl education were done during the second parliamantery monarchy. In education year of 1910-1911, besides boarding one, Daily darülmuallimat was oppened, student contengants were raised, number of teachers was increased. In 1914, because of openning of a department in higher education level within the school, the girls had chances to have higher ecucation. In the same year, for preschool childeren, a kindergraten education department was oppened. New teacher's training schools for girls were oppened in country, in important provinces.During the Great War, though Istanbul Darülmuallimat continued to perform its duties, province darülmuallimats had problems. Schools in occupied places either posponed its Works or closed.Surviving darülmuallimats contributed to both state's development and rise of national emotion during the Turkish Independance War. Graduates of darülmuallimats became agents for girls' education and woman rights. Becoming journalists and social workes, they had a place in political life after Turkish women had universal suffarage rights.An iportant part of Turkish education refoms, Darülmuallimat has not only raised woman teachers, but also contributed to women's education and social life. They accelerated enterence of women to work life, and greatly helped women to change their traditional life style.Key Words: Ottoman State, Teacher's Training Schools for Girls, Istanbul, Education, Reforms