İçten geçik (ın-lıne) ve dıştan geçik (on-lıne) damlatıcıların farklı su sıcaklığı ve basınçta debi ve eş su dağılım parametrelerine etkilerinin belirlenmesi

Abstract

Çalışma, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Ziraat Fakültesi Biyosistem Mühendisliğ Bölüm atölyesinde kurulan damlatıcı test düzeneğinde yürütülmüştür. Çalışmada Kahramanmaraş ilinde yaygın olarak kullanılan 3 farklı firma (A1, A2 ve A3) tarafından üretilen ve 25 cm ve 33 cm'lik damlatıcı aralıklarına sahip 6 farklı içten gecik (in-line) damlatıcı ve 2 farklı firma (B1 ve B2) tarafından üretilen 2 değişik damlatıcı aralığına (33 cm ve 50 cm) sahip üstten gecik (on-line) damlatıcı kullanılmıştır. İçten gecik (in-line) damlatıcılar için altı farklı basınç (0.4, 0.8, 1.0, 1.2, 1.6 ve 2.0 atm), dıştan geçik (on-line) damlatıcılar için üç farklı basınç (0.4, 0.8 ve 1.0 atm) uygulaması altında 20, 30,40 ve 50 oC sıcak su uygulaması yapılmıştır. Çalışmada, içten geçik (in-line) ve dıştan gecik (on-line) damlatıcıların debi eşitlikleri (q=kHx), yapımcı farklılığı katsayıları (CV), damlatıcı türdeşliği(EU), istatistiksel damlatıcı üniformitesi (Us) belirlenmiştir. Denemede yer alan bütün damlatıcı debilerinin sıcaklık artışından etkilendiği ve debi ile sıcaklık arasında polinominal bir ilişki olduğu gözlenmiştir (R2 ≈ 1). İçten gecik (in-line) damlatıcıların x değerleri 1.0'den küçük olduğu ve akış türünün laminar akışta olduğu saptanmıştır. Ayrıca, dıştan geçik (on-line) damlatıcılarda damlatıcı debi üssü (x) değerlerinin değişken olduğu ve x değerinin istenmeyen 1.0'değerinden yüksek olduğu ve türbülans akış özelliğinde olduğu belirlenmiştir. Aynı damlatıcı ve damlatıcı debisine sahip firmalar arasında dağınık bir debi değişim oranları elde edilmiştir. Bu firmaların ürettikleri damlatıcıların yapım katsayılarının farklı olması ve kullanılan malzemelerin sıcaklığa karşı etkilenmesinde kaynaklandığı söylenebilir. Çalışmada düşük basınç- sıcaklık değerleri altında A1-25, A2-25 ve A3-25 konularına ait damlatıcı yapımcı farklılık katsayısı (CV) değerleri istenmeyen sınır değerlerinin altında çıkmıştır. İçten gecik (in-line) farklı basınç ve sıcak su uygulama altında karşılaştırıldığında en yüksek EU değerine ve ASEA (2002) sınıflandırmasına göre istenilen sınıfta olan 25 cm damlatıcı aralığına sahip firmalar arasında A1 firması (EU ≈ % 96, Us≈98) ve 33 cm damlatıcı aralığına sahip firmalar arasında A2 (EU ≈ % 93; Us≈95) firması olduğu çalışmada belirlenmiştir. Çalışmada Kahramanmaraş bölgesinde yaygın olarak satılan dıştan gecik damlatıcılar test edilmiş, test sonucunda istenilmeyen ve kabul edilemeyen su eş dağılımları elde edilmiştir. Bu istenilmeyen damlatıcı eş su dağılımları firmaların kullandığı malzemeden kaynaklandığı sonucuna varılmıştır.

This study was conducted on the mechanism of emitter testing which was set up in atelier of the Department of Biosystems Engineering in Faculty of Agriculture in Kahramanmaras Sütçü İmam University. In the study 6 different in-line emitters having 25 cm and 33 cm intervals which were produced by 3 different companies (A1, A2 and A3) and used commonly in Kahramanmaraş and on-line emitters having 2 different emitter intervals (33 cm and 50 cm) which were produced by 2 different companies (B1 and B2) were used. For in-line drippers 6 different pressure (0.4, 0.8, 1.0, 1.2, 1.6 and 2.0 atm) and for on-line emitters 3 different pressures (0.4, 0.8 and 1.0 atm) were applied and also emitters were operated with 20, 30, 40 and 50 oC hot water. Discharge equations (q=kHx), manufacturing coefficient variation (CV), emitter uniformity (EU), statistical uniformity (Us) values of in-line and on-line emitters were determined. All emitter discharges were influenced by water temperature and there was a polynomial relationship between discharge and temperature (R2 ≈ 1). The x values of in-line emitters were less than 1.0 and the flow was laminar. The x values of on-line emitters were varying, greater than 1.0 and the flow was turbulent. Scattered discharge variation ratios were obtained for the same emitter and emitter discharge of different companies. Such differences were attributed to differences in manufacture coefficients and material response to heat. Under low pressure – temperature conditions, emitter manufacturing coefficient variation (CV) values of A1-25, A2-25 and A3-25 treatments were below the undesired limit values. For in-line emitters under different operational pressure and temperature treatments, 25 cm dripper spacing of A1 company (EU ≈ % 96, Us≈98) and 33 cm emitter spacing of A2 company (EU ≈ % 93; Us≈95) had the greatest EU values according to ASAE (2002) classification. In this thesis, commonly sold on-line emitters were tested and undesired and unacceptable water distribution patterns were observed. Such undesired distributions were mainly attributed to materials used in manufacture of emitters.