Seçilmiş makarnalık buğday çeşit ve hatlarının adıyaman koşullarında dane verimi ve bazı tarımsal özelliklerinin belirlenmesi üzerine bir çalışma

Abstract

Türkiye verimli hilal içerisinde bulunmakla birlikte, makarnalık buğday üretiminde dünyanın önemli üretici ülkelerinden birisidir. Ekim alanlarının %54,6'sı Güney Doğu Anadolu Bölgesi'ndedir. Bölge içerisinde Adıyaman ili makarnalık buğday üretiminde önemli bir paya sahip olurken, kaliteli makarnalık buğday üretiminde de ilk sıralarda gelmektedir. Çalışma 2017-2018 ürün sezonunda tesadüf blokları deneme desenine göre 3 tekerrürlü olarak kurulmuştur. Çalışmada 3 Standart çeşit (Burgos, Svevo veArtuklu) ve Olgunlar Tohumun geliştirdiği 19 çeşit adayı hat kullanılmıştır.İncelenen özelliklerden bayrak yaprak eni 2,04-1,3 cm arasında değişim gösterirken, bayrak yaprak boyu 28,75-20,5 cm, üst boğum arası uzunluğuna 41,63-31,13 cm, bitki boyu 93,75-83,75 cm, başak uzunluğu 10-7,25 cm, kardeş sayısı 4,5-3,50 adet, başakta başakçık sayısı 15,5-12,25 adet/ başakta dane sayısı, 31,25-26,75 adet olmuştur. Dane verimi açısından ise en yüksek değeri OLG-MK-5 nolu hat (441,75 kg/da) verirken en düşük değeri310,00 kg/da ile OLG-MK-13hattı vermiştir. Çeşitler arasında en yüksek değer Burgos (399,25 kg/da), en düşük değer Artuklu (306,00 kg/da) çeşidinde bulunmuştur. Bin dane ağırlığı bakımından Artuklu (45,79 g) en yüksek değeri alırken, en düşük değer Burgos'da (40,05 g) kaydedilmiştir. Hatlarda ise en fazla ağırlık OLG-MK-15 (46,28 g) hattında bulunmuştur. Hektolitre ağırlığı bakımından en yüksek değer Artuklu (84, 53 kg/lt) ve OLG-MK-3 (83,33 kg/lt) hattında gözlenmiştir. Protein oranı bakımından çeşitler hatlara göre daha üstün değerler göstermiştir. Aday hatlardan çeşit olmaya uygun değerler taşıyan hatların mevcut olduğu görülmektedir. Çalışmanın farklı çeşit ve hatlar ile tekrarlanmasının daha faydalı sonuçlar vereceği düşünülmelidir.

Turkey for durum wheat production is one of the world's major producing countries and is included in the Fertile Crescent . The South East Anatolia Region has 54.6% of the cultivation areas of Turkey. While Adıyaman province has an important share in durum wheat production in the region, it is also priority ranks in quality durum wheat . The study was established in 2017-2018 product season with 3 replications according to randomized block design. In this study, 3 standard varieties (Burgos, Svevo and Artuklu) and 19 candidate lines were used from Olgunlar Seed Company.Among the examined traits, the flag leaf lenght is varied between 2,04-1,3 cm, 28,75-20,5 cm for flag leaf length , 41,63-31,13 cm for the length of the upper nod length, 93,75-83, 75 cm for plant height, 10-7,25 cm for spike length, 4.5-3,50 for number of tillers, 15,5-12,25 for the number of spikelet in spike, 31,25-26,75 for the number of grain per spike. OLG-MK-5 line (441.75 kg / da) has the highest value for grain yield amoung lines, while OLG-MK-13 has the lowest value (310.00 kg/da). Among the varieties, the highest value was found in Burgos (399,25 kg / da) and the lowest value was found in Artuklu (306,00 kg / da). Artuklu (45.79 g) has the highest value in terms of thousand grain weight, while Burgos (40.05 g) has the lowest value. Among the lines, the highest weight was measured on the OLG-MK-15 (46.28 g) line. The highest value in terms of hectoliter weight was observed in Artuklu (84, 53 kg/lt) and OLG-MK-3 (83.33 kg/lt) line. Varieties showed superior values in terms of protein content compared to lines. Among the candidate lines, it is seen that there are lines with suitable values for variety. It should be considered that repeating the study with different varieties and lines will yield more beneficial results.