Fakirleşerek büyüme teorisi ve Türk ekonomisi üzerine gözlemler 1968-84

Abstract

ÖZET VE SONUÇ Bu çalışma ilci bolümden oluşuyor, birinci bölümde fakirleşerek büyüme kuramı anlatılıyor, ikinci bölümdeyse, 19b8-84 donemi Türk ekonomisi üzerine gözlemler bulunuyor. Çalışmanın tümü ele alındığında ağırlık birinci bolüm üzerinde kalıyor, fakirleşerek.Büyüme buramı Hintli bir iktisatçı u.Bhagwati 'ye ait..ohagwati 19ü>ö yılında yazdığı ? İmmiserizing growth : A geometrical note ` da azgelişmişlerin dışa açık büyüme süreçle rinde, dış ticaret hadlerinin aleyhe gelişmesi sonucu reel gelir kayıplarına uğrayabileceklerini yazıyor..Birinci bölümün birinci kısmı,` bırakın geçsinler'in rasyonelliğini ispat etmeye çalışıyor, iki ülkeli, iki mallı, iki faktörlü bir dünya kurgulanıyor, hiç bir politik müdahale sürecinin bulunmadığı bu dünyada, toplumsal refahın nasıl maksimize edileceği tartışılıyor. ` Bırakın geçsinler ` in ekonomik denge noktaları, ülkeler arasındaki mal akımlarını içeren bir doğrusal programlama uzayında belirleniyor. D-P modelinin tümel denge nokta lan saptandıktan sonra, bulunan dengenin kararlı olup olmadığı sorunu tartışılıyor. İkinci kısımdaysa, hükümetlerin ekonomiye daha az müdahale et melerinin daha fazla müdahale etmelerinden daha iyi olduğu aksi halde ticari kayıplara uğrayacakları gösterilmeye çalışılıyor, birinci kısımdaki, serbest ticaretin rasyonellik ilkesine teorik destek sağlanıyor. üçüncü kısım büyüme-fakirleşme ikilemini ele alıyor, bu kısıma başlarken, birinci bolümde kurgulanan D-P modelinin üretim kesimi için bir alt-model geliştiriliyor, bu gereklilik, teknolojik gelişme, sermaye birikimi ve işgücü arasındaki artışların bir büyüme itkisi- olarak kabul edilmesinden kaynaklanıyor. Böyle olunca, birinci kısımdaki D-P modeli, kendi başına, büyüme itkilerini göstermede yeterli olmuyor. -fakirleştiren büyüme olgusu genel bir büyüme itkisi düzeyinde ele almıyor, mısraın sonunda11 yukarda sıraladığım uç büyüme itkisi, fakirleştiren büyüme olgusundan bağımsız olarak ele almıyor..Dölümün son kısmı piyasa çarpıklıklarına ayrıldı. Bu kısım yedi önerme, iki teorem ve alt-teoremlerden oluşuyor. Piyasaların, birinci kısımda ortaya konan dengeden nasıl uzaklaştıkları belirlendi. Hükümetlerin piyasa çarpıklıkları karşısında uygulamaları gereken iktisat politikaları birinci, ikinci vb. en iyi politikalar olarak sıralandı. Altıncı önerme, herdistorsiyon biçiminin fakirleşmeye yol açabileceğini ileri sürüyor, bu kısım bir bütün olarak, fakirleşen bir ekonominin hükümetlerinin uygulamaları gereken iktisat politikalarını sıralıyor. ikinci bölümde Türk ekonomisi üzerine gözlemler bulunuyor, ekonominin sanayiden bu yana fakirleştiği gösteriliyor, ikinci bölümün incelenmesinden görüleceği gibi, burada ekonometrik tahmin yöntemleri kullanılıyor, önemli olduğuna inandığım parametreler hesaplanıyor. Bu aşamada bir parantez açmak istiyorum. Bu modelleri basit bir hesap makinesiyle çözmek zorunda kalmam, daha geniş ölçekli modelleri test etmemi engelledi, teorik çatısını kurup buraya alamadığım iki modeli, ilerde çalıştırabileceğimi zannediyorum. Modellerin hemen hemen tümünde pozitif-otokorelatif eğilimler var. Bu, dışsal bir değişken olarak kullandığım petrol fiyatlarının tüm dışsal değişkenleri etkilemesinden, konjonktürel belirleyici olmasından kaynaklanıyor, tüm otokorelatif eğilimleri ortadan kaldırmak yerine, burada »parametrelerin örnek sayıları arttırıldı. Burada ilk önce, Türkiye'nin dışa göreli kapalılığı saptanıyor, ikinci olarak dış ticaret hadlerinin aleyhe seyri gösteriliyor, üçüncü aşama, bu aleyhte gelişmenin sebepleri ve bu sebeplerin dış ticaret hadlerini ne ölçüde etkiledikleri saptanıyor. Türkiye'nin tarım ürünleri ihracatçısı bir ülke olduğu belirleniyor ve dış talep elastikiyetlerinin ülke ve ülke gruplarına göre hangi değerleri aldıkları saptanıyor. Son olarak iki farklı yaklaşımla fakirleşme gösteriliyor: i; elastikiyetler yoluyla, gelir kayıpları olarak. Birinci bölümle paralellik kurmak amacıyla refah kayıpları, reel gelir kayıplarıyla özdeşleşiyor..bir de şu var. Bu bölümde, ekonominin üzerindeki ` para peçesi ` kaldırılmaya çalışılıyor. I960 sonrasının ` ihracat patlamasının`Ill gerisinde fakirleşmenin tohumlarının filizlendiği görülüyor. Bu giriş-sunuş yazısını iki teşekkürle tamamlamak istiyorum. biri Tevfik Hocaya. Yardımlarından dolayı. Diğeri Gülden'e. tezin tamamını Onunla defalarca tartıştık, tezin bu şekilde biçimlenme sinde bu tartışmaların rolü büyük oldu. teşekkürler Gogo. Haldun Şarlan