TRT televizyonu haberciliği

Abstract

İnsan, sürekli olarak toplumlar içinde yaşamıştır. Yapısı gereği çevresinde olanlarla ilgilenmiş, olayları takip etmiş, bunları başkalarına iletmek ihtiyacını duymuştur. Yaşanılanı, olup biteni öğrenmek merakı, bunları daha geniş alanlara yayama isteği `haberleşme` eylemini ortaya çıkarmıştır. Her türlü toplumsal yapı içinde, bağlantı ve bilişmenin şekli, süreci aynıdır. Taşıdıkları unsurlar değişmemektedir.. Buna göre haberleşme, daima üç ana öğeyi gerektirir. Bu öğeler; kaynak, mesaj ve hedeftir. Haberleşme, nitelik ve oluşma şekillerine göre değişik sınıflandırmalara tabi tutulmuştur. Hitap edilen kişilerin niceliğine göre yapılan sınıflandırmada; basın, radyo ve tele¬ vizyon, sinema filmleri ile yapılan haberleşmeye `kitle haberleşmesi`, bunların dışında yapılan haberleşmeye de `bireysel haberleşme` denilmiştir. Kitle haberleşmesi, toplumsal ilişkilerin yoğun olduğu çağımızda ayrı bir önem arzetmektedir. Kitle haberleşmesi, işlevleri açısından şu şekilde tanımlanmıştır: Çeşitli insanlardan meydana gelmiş bir topluluğa, bir amaç için geliştirilmiş araçlar vasıtasıyla bilgi, fikir ve tutumların ulaştırılması, böylece belirli bir insan topluluğu içinde benzerlik ve birlik taşıyan bir toplum oluşturmasıdır. Kitle haberleşme araçlarının üç ana işlevi vardır? 1)Kamu oyunun oluşmasına ve düzenlenmesine yardımcı olmak, 2)Devletlerle olan ilişkiler yönünden faydalı etkilerde bulunmak, 3)Halkın eğlenme gereksinimini karşılamaya katkıda bulunmak. Kitle haberleşme araçları özelliklerine göre iki türlüdür:105 a) Basılı haberleşme araçları, b) Sesli ve görüntülü haberleşme araçları. Toplumlar üzerinde tartışılmaz etkileri olan kitle iletişim araçları herzaman iktidarlar tarafından doğrudan veya dolaylı olarak kontrol edilmişlerdir. Bu kontrolün şekline göre iktidarların yapıları ve yönetim şekilleri tanımlanmış tır. Türkiye'de de, kitle iletişimini sağlayan radyo ve televizyonun yayın faaliyetleri, kanunla belirlenen sınırlar dahilinde yürütülmektedir. Radyo ve televizyon üzerinde değişmez ve katı bir devlet tekeli uygulanmaktadır. TRT'nin işlevsel açıdan en etkili organı televizyon dur. Televizyon, yayın faaliyetleri içinde, habercilik ve haber programları önemli bir yer tutmaktadır. Bu hizmetleri, 1964 yılında kurulan haber merkezi aracılığı ile yürütmektedir. Haber merkezi; haberlerin seçilmesi, işlenmesi, sunulma sı, milli kültür ve eğitime yardımcılık görevlerinin yerine getirilmesi, haberlerin doğruluğunun sağlanması, organların seçimi gibi faaliyetleri kanunla belirlenen kurallar dahilin de yapmak zorundadır. Haber dairesi başkanlığına bağlı beş müdürlük bulun maktadır. Bunları haber, spor, yurt dışı yayınlar, arşiv, idari işler müdürlükleridir. Bu müdürlüklere bağlı merkezde 330 personel, taşrada ise 670 sözleşmeli muhabir çalışmakta dır. Belirlenen hedefler ve ilkeler ışığında, TRT Haber dairesi şu tür programları gerçekleştirmektedir: 1- Haber yayınları, 2- Spor yayınları, 3- Haber programları, 4- Naklen yayınlar. TRT Haber dairesinin haber kaynakları şunlardır: I. Kurumsal kaynaklar: Yurt içi bürolar, yurt dışı bürolar, yurt içi sözleşmeli muhabirler, yurt dışı sözleşmeli muhabirler, dinleme servisi, haber ekiplerinden oluşur. II. Ajanslar: Yerli ajanslar ve yabancı ajanslardır. III. EurovisionII. Ajanslar: Yerli ve yabanca, ajanslar. III. Avrupa Yayın Birliği (Eurovision). IV. Bültenler, bildiriler, tebliğler. Türkiye nüfusunun büyük çoğunluğunun televizyon izleyebilir olması, TRT'nin Anayasal bir kurum statüsünde bulun ması, televizyonun kendi yapısal özelliklerinden kaynaklanan etkinliği göz önüne alındığında bu araç vasıtasıyla yapılan haber yayınlarının önemi ortaya çıkmaktadır. TRT Haber dairesi, habercilik faaliyetini organize e- dereken, teknik donanım ve personel açısından yeterli bir seviyede bulunmadığı için kısıtlı ve tatminkar olmayan bir habercilik anlayışıyla hareket edebilmektedir. Yurt içi haber kaynaklarının sınırlılığı da bu olumsuz sonucu etkileyen faktörlerdendir. Yurt dışı haberlerin hemen tümü yabancı ajanslardan sağlanmaktadır. Bu ajana İare- da, dünyada söz sahibi, belirli sistemlerin temsilcisi birkaç ülkenin kontrolü altında faali yet gösterirler. Dış kaynaklardaki bu bağımlılık da, diğer bütün dış kaynaklı haberlerin kapsam ve yönünü de etkilemektedir. TRT televizyonunun habercilik anlayışı ve ilkeleri, değişik güç ve etkilere sahip bazı faktörlerin kurum üzerin deki kontrol ve hareketleriyle belirlenmektedir. Başta devle tin getirdiği kısıtlamalar ve zorunlu uygulamalar olmak üzere, kaynaklardaki tek yönlülük ve sınırlılık, haberlerin değerlendirilmesindeki katı gelenekler televizyonun habercilik faaliyetinde bazı aksaklık ve yetersizliklerin sebebi olarak görülmektedir.