Türk edebiyatında Kelile ve Dimne çevirileri ve Kul Mesud çevirisi (2 cilt)

Abstract

Milâdi 300 yıllarından günümüze gelinceye kadar çeşitli dillere çevrilmiş ve üzerinde pek çok araştırma yapılmış olan Kelile ve Dimne'nin ilk Türkçe çevirisi 14. yüzyılda Kul Mesûd tarafından Aydın Oğullarından Umur Bey'in isteği üzerine yapılmıştır. Kul Mesûd genel olarak Nasrullah'ın Farsça metnine sadık kalmıştır. Aydınlatıcı ve eğitici bir gayretle kaleme alındığı anlaşılan ese- rin dili oldukça sadedir. Türk Edebiyat Tarihi içinde Türkçe Kelile ve Dimne denilince akla gelen Ali Çelebi'nin Humayun-name'si olmuş, Kul Mesûd ve eseri uzun müddet unutulmuş, adı hiçbir kaynakta yer almamıştır. Oysa gerek bu çevirinin ve gerekse Kelile ve Dimne'nin diğer ilk çevi- rilerinin edebiyat tarihimiz açısından gözardı edilemeyecek bir öneme sahip olduğu ortadadır. Kelile ve Dimne aslında bir ahlâk ve siyâset kitabıdır. Fakat dü- şünceler ve öğütler kuru bir öğretim şeklinde değil, hikâyelerle verilmiştir. Alegorik bir anlatım yoluyla hayvanların insan tiple- rini karekterize ettikleri hikâyeler bu nitelikleriyle hem eğlen- dirici ve hem de akılda kalıcı olmayı sağlamışlardır. Hemen hemen bütün dünya edebiyatında önemli bir yere sahip olan Kelile ve Dimne Hikâyelerinin Türk dilinde yapılan ilk ve daha sonraki yüzyıllardaki çevirileri onun Türk toplumunu ne kadar çok etkilendiğini göstermesi bakımından da önemlidir.