16.-18. yüzyıllarda Avusturya sanatında Türkler

Abstract

126 ÖZET 16.-18. yüzyıllarda Avusturya sanatındaki Osmanlı etkisinin incelenmesi bu çalışmanın çıkış noktası olmuştur. Ancak 16.-18. yüzyıllarda Avusturya sanatında Osmanlı sanatından doğrudan bir etkilenme söz konusu değildir. Buna karşılık ilgi alanımıza giren tarih süreci içersinde Avusturya kültüründe var olan Türk imajının Avusturya sanatına yansıdığı gözlemlenmiştir. Osmanlıların 14. yüzyılda Balkanları fethetmesi sonucu batıda bir Osmanlı korkusu başlamıştır. Güçlü bir imparatorluğa sahip olan Osmanlı Devleti Hristiyan alemi tarafından daimi bir tehlike ve tehdid unsuru olarak algılanmıştır, özellikle 15. yüzyıldan itibaren sürekli bir ilişki içinde olduğu Avusturya kültüründe Osmanlı olumsuz bir imajla ifade edilmiştir. I. Viyana kuşatması ile doruk noktasına varan Türk korkusu `Der Erbfeind` `ezeli düşman` tanımlaması ile Avusturya kültürüne işlemiştir. Belirli birtakım kalıp motifler ve gerçek dışı sahnelerle Î6. yüzyıl sanatına hakim olan zalim Türk imajı yazılı ve sözlü litertür ve dini propagandalar yolu ile nesilden nesil e aktarılmıştır. Zalim Türk imajı 1683 II. Viyana kuşatmasından sonra Osmanlı ve Avusturya arasındaki güç dengelerinin tersine dönmesi sonucu değişime uğramıştır. II. Viyana kuşatması ile başlayan ve `kahramanlık devri` olarak anılan dönemde Habsburglar Türklere karşı kazandıkları `zaferi` `esir düşmüş zavallı Türk` imajı ile tarif etmiş ve siyasi amaçlarını hedefi iyerek türlü propaganda yöntemleri ile sanat eserlerine yansıtmışlardır. `İmparator stili` olarak tanımlıyabileceğimiz bu stil ikonografik bir program içersinde uygulanmıştır. Alegorik betimlemeler, yerde yatan çıplak Türk motifi, hilal, sancak gibi127 sembolik öğeler ve Türkleri küçük düşüren alaycı sahnelerle Âvusturyanın üstünlüğü vurgulanmıştır. 18. yüzyılda ise Avrupa'yı etkisi altına alan ve `egzotik` ligi ile ilgi gören Türk modası `alla Turca` adı altında Avusturya kültürüne girmiş ve müzik, tiyatro, edebiyat, opera ve bale gibi sanatın değişik kollarına yansımıştır. Sonuç olarak, 16., 17. ve 18, yüzyıla ait Avusturya sanatı incelendiğinde, üretilen eserlerin ait oldukları bir bütünün parçaları olarak değer kazandıkları ve temsil ettikleri kültürün `imajını` yansıtmak ve gelecekteki nesillere aktarmak gibi bir misyon yüklendikleri gözlemlenmiştir.

128 smmm Ottoman influence on the Austrian art between 1500s and 1800s is the subjekt of interest of this study. An analysis of the artworks and the documents concerning the era between the 16th and 18th centuries reveals that there is no direct influence of the Ottoman art upon the Austrian art. Instead, what we see is a reflection of the turkish image prevailing in the Austrian culture during these centuries upon the works of art. The strength and the growth of the Ottoman Empire in the Balkan countries rose a fear in Europe in terms of the Ottomans being an immediate danger to the Mest and Christianity. Austria, who was in a constant relationship with the Ottomans because of the Hungarian problem and the further expansion of the Ottoman Empire to the West was thoroughly threatened by them, Besides the everlasting small wars among the two countries, the siegs of Vienna in 1529 and 1683 deepened the fear and the emnity against the Turks and gave rise to a negative image defined as the `Erbfeind`. Troughout the artworks of the 16th century we see the reflection of this negative image in terms of preset motifs depicting the Turks as cruel creatures. After the second siege of Vienna in 1683 the change in the bal lance of powers among the Ottomans and the Austrians gives rise to a change of the Turkish image. The Habsburgs celebrating their `thriumph` against the Turks develop an `emperor style` typical for the `hero era`. An ikonographic program aiming at the reflection of the Habsburg triumph makes use of stereotypical motifs like fallen Turks on the grounds,129 and glorifies the Austrians through allegorical depictions and mythical and symbolic figures. Beginning with the 18th century the fear of the Turks gives way to an interest for the Ottoman Empire and with the onset of the `Turkish style` in Europe `alla Turca` becomes the leading subject in the works of Austrian art including the fields of literature, music, opera and ballet. To conclude, a study of the Austrian artwork during the 16th-18th centuries reveals that the works of art are valued as objects of political propaganda and thus reflect the `images` of the culture they belong to.