1124/1717 tarihli deftere göre rant hazinesi

Abstract

ÖZ Raht Hazinesi, Osmanlı mâlî hazinesinin yardımcısı pozisyonunda olan İç Hazine'nin bölümlerinden birisidir. Bu hazineye dair çok az bilgi olmakla beraber, hazinenin Osmanlı Devleti tarihi boyunca kurumsal olarak büyük yapısal değişikliklere uğramamış olduğunu tahmin etmekteyiz. Bilindiği kadarıyla Raht Hazinesi padişaha hediye olarak sunulmuş altın ve gümüş ve mücevherlerle süslenmiş at takımları ve aksesuarlardan oluşmuştur. Son derece değerli olan bu takımlar, İslâm sanatının ve yöresel sanatların örnekleridir. Maalesef, devletin mâlî sıkıntıya düştüğü zamanlarda altın ve gümüşleri sökülen bu takımlar, paraya dönüştürülmek üzere Darphâne'ye gönderilmiştir. Hazineden günümüze kalan XIX ve XX. yüzyıla ait at takımları hâlen Topkapı Sarayı Müzesi 'ndeki Raht Hazinesi Koleksiyonu'nda bulunmaktadır. Bu çalışmada arşiv belgeleri kullanılarak Raht Hazinesi'nin idarî yapısının analizi yapılmış ve 1129/1717 tarihli Raht Hazinesi defterinde kayıtlı at takımları, Osmanlı süsleme sanatı açısından incelenmiştir. ABSTRACT The `Raht Hazine` is one of the fundamental sectors of the Ottoman's `İç Hazine` (treasury) financial system. Little is known about the Raht Hazine but we can speculate that few significant changes took place during the history of Ottoman Empire. What we do know is that it was primarily used to store gold and jewel covered horses harnesses and other valuable decorative accessories given to the Sultan as gifts. Most of these items were priceless works of Islamic and regional art. Unfortunately, in times of economic crisis, it appears much of the gold and silver found on these works of art were donated to the Darphâne (The Imperial Mint) to be converted to specie. For this reason only a fraction of what once existed inside the Raht Hazine remains with us today; the most representative items found today in the Topkapı Palace Museum collection only come from the 19th and 20th centuries. The following study will conduct an institutional analysis of the little known Raht Hazine through the use of a number of previously unused archival materials. I shall also analyze the extensive list of horse-related material donated to the Raht Hazine found in the institution's log books (defter) for the year 1 129/1717 which contribute to the history of Ottoman decorative art. Ill

ÖZ Raht Hazinesi, Osmanlı mâlî hazinesinin yardımcısı pozisyonunda olan İç Hazine'nin bölümlerinden birisidir. Bu hazineye dair çok az bilgi olmakla beraber, hazinenin Osmanlı Devleti tarihi boyunca kurumsal olarak büyük yapısal değişikliklere uğramamış olduğunu tahmin etmekteyiz. Bilindiği kadarıyla Raht Hazinesi padişaha hediye olarak sunulmuş altın ve gümüş ve mücevherlerle süslenmiş at takımları ve aksesuarlardan oluşmuştur. Son derece değerli olan bu takımlar, İslâm sanatının ve yöresel sanatların örnekleridir. Maalesef, devletin mâlî sıkıntıya düştüğü zamanlarda altın ve gümüşleri sökülen bu takımlar, paraya dönüştürülmek üzere Darphâne'ye gönderilmiştir. Hazineden günümüze kalan XIX ve XX. yüzyıla ait at takımları hâlen Topkapı Sarayı Müzesi 'ndeki Raht Hazinesi Koleksiyonu'nda bulunmaktadır. Bu çalışmada arşiv belgeleri kullanılarak Raht Hazinesi'nin idarî yapısının analizi yapılmış ve 1129/1717 tarihli Raht Hazinesi defterinde kayıtlı at takımları, Osmanlı süsleme sanatı açısından incelenmiştir. ABSTRACT The `Raht Hazine` is one of the fundamental sectors of the Ottoman's `İç Hazine` (treasury) financial system. Little is known about the Raht Hazine but we can speculate that few significant changes took place during the history of Ottoman Empire. What we do know is that it was primarily used to store gold and jewel covered horses harnesses and other valuable decorative accessories given to the Sultan as gifts. Most of these items were priceless works of Islamic and regional art. Unfortunately, in times of economic crisis, it appears much of the gold and silver found on these works of art were donated to the Darphâne (The Imperial Mint) to be converted to specie. For this reason only a fraction of what once existed inside the Raht Hazine remains with us today; the most representative items found today in the Topkapı Palace Museum collection only come from the 19th and 20th centuries. The following study will conduct an institutional analysis of the little known Raht Hazine through the use of a number of previously unused archival materials. I shall also analyze the extensive list of horse-related material donated to the Raht Hazine found in the institution's log books (defter) for the year 1 129/1717 which contribute to the history of Ottoman decorative art. Ill