ABD dış politikası ve insan hakları (Rusya, Çin ve İran örnekleri bağlamında konunun değerlendirilmesi)

Abstract

ÖZ ABD dış politikasında bir araç ve/veya amaç olarak insan haklan kavramının ve bu kavrama dayalı olarak açıklanan insani müdahalenin `nasıl`, `ne zaman` ve `niçin` kullanıldığı sorusu, tezin temel konusunu oluşturmaktadır. Ayrıca, inceleme, uluslararası siyasi sistemde yapısal değişikliklere neden olan Soğuk Savaş sonrası dönemin başlangıcında ABD dış politika önceliklerindeki insan haklarının teorik ve pratik evriminin parametrelerini ortaya koymaya çalışmakladır. Genel olarak, 1. ve 2. bölümlerde de görüleceği gibi, insan haklan standartları, BM tarafından İnsan Haklan Evrensel Bildirisinin 1948 yılında kabul edilmesiyle uluslararası bir boyut kazanmıştır ve daha sonraki dönemde ise, uluslararası insan hakları değişik düzeydeki yapısal oluşumlar (uluslararası, bölgesel ve ulus-devlet düzeylerindeki) çerçevesinde kurumsallaşmıştır. Dolayısıyla, çalışmanın hem teorik hem de pratik sürece vurgu yaptığı iddia edilebilir. Soğuk savaş dönemi boyunca, Amerikan dış politikasının, dünyayı ideolojik bağlamda algılayarak, tüm dış politika meselelerini Doğu-Batı çatışması düzeyine indirgemesine rağmen, insan haklarının gerçekleştirilmesinde öncü olma iddiasına sahip Amerikan söyleminin özünde bir temel gerçeklik (19. yüzyıldan itibaren) var olmuştur. `Sonuçlar` bölümünde de belirtildiği gibi, uluslararası insan hakları bağlamındaki çerçeveyi önemli ölçüde değiştiren iki kutuplu uluslararası sistemin dağılmasından sonra ABD, insani girişimlerde bir lider olarak ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, ABD ve diğer ülkeler için insan haklan bağlamında esas sorun, sadece realist ve ahlaki temele dayalı uluslararası insan haklan politikalannı oluşturmak değil, aynı zamanda söz konusu politikalan dış politikanın diğer hedefleri ile uyumlu hale getirmektir. ABSTRACT The question `how`, `when`, and `why` human rights concept and humanitarian intervention that is explained on the basis of such concept, are used in the US foreign policy is the central objective of this thesis. At the same time, the scrutiny is trying to establish the parameters of the theoretical and practical evolution of this study human rights in foreign policy priorities of the US at the start of the Post-Cold War era that brought forth the structural changes in the international political system. As will be shown in some detail in chapters 1 and 2, in general, human rights standards have been internationalized after the adoption of the Universal Declaration of Human Rights by the UN in 1948, and then, internationally recognized rights became institutionalized at all levels of structural developments (international, regional, and state levels). So, one can argue that, the emphasis of this thesis is both on theoretical and practical processes. In spite of the fact that the US foreign policy considered the world in ideological terms throughout the Cold War era, reducing all foreign policy concerns to the East -West antagonism, there has been (since the 19th century) a core of reality to the American assertion to be the leader committed to the realization of human rights. And, as shown in the `Conclusion`, after the break-up of the bipolar international system that has modified the context for international human rights, the US has emerged as the leader in humanitarian initiatives. Finally, the cause of the USA and other countries in terms of human rights is not only to establish and develop a realistic and morally sound international human rights policies, but also to incorporate these into the rest of the foreign policy goals. Ill

ÖZ ABD dış politikasında bir araç ve/veya amaç olarak insan haklan kavramının ve bu kavrama dayalı olarak açıklanan insani müdahalenin `nasıl`, `ne zaman` ve `niçin` kullanıldığı sorusu, tezin temel konusunu oluşturmaktadır. Ayrıca, inceleme, uluslararası siyasi sistemde yapısal değişikliklere neden olan Soğuk Savaş sonrası dönemin başlangıcında ABD dış politika önceliklerindeki insan haklarının teorik ve pratik evriminin parametrelerini ortaya koymaya çalışmakladır. Genel olarak, 1. ve 2. bölümlerde de görüleceği gibi, insan haklan standartları, BM tarafından İnsan Haklan Evrensel Bildirisinin 1948 yılında kabul edilmesiyle uluslararası bir boyut kazanmıştır ve daha sonraki dönemde ise, uluslararası insan hakları değişik düzeydeki yapısal oluşumlar (uluslararası, bölgesel ve ulus-devlet düzeylerindeki) çerçevesinde kurumsallaşmıştır. Dolayısıyla, çalışmanın hem teorik hem de pratik sürece vurgu yaptığı iddia edilebilir. Soğuk savaş dönemi boyunca, Amerikan dış politikasının, dünyayı ideolojik bağlamda algılayarak, tüm dış politika meselelerini Doğu-Batı çatışması düzeyine indirgemesine rağmen, insan haklarının gerçekleştirilmesinde öncü olma iddiasına sahip Amerikan söyleminin özünde bir temel gerçeklik (19. yüzyıldan itibaren) var olmuştur. `Sonuçlar` bölümünde de belirtildiği gibi, uluslararası insan hakları bağlamındaki çerçeveyi önemli ölçüde değiştiren iki kutuplu uluslararası sistemin dağılmasından sonra ABD, insani girişimlerde bir lider olarak ortaya çıkmıştır. Sonuç olarak, ABD ve diğer ülkeler için insan haklan bağlamında esas sorun, sadece realist ve ahlaki temele dayalı uluslararası insan haklan politikalannı oluşturmak değil, aynı zamanda söz konusu politikalan dış politikanın diğer hedefleri ile uyumlu hale getirmektir. ABSTRACT The question `how`, `when`, and `why` human rights concept and humanitarian intervention that is explained on the basis of such concept, are used in the US foreign policy is the central objective of this thesis. At the same time, the scrutiny is trying to establish the parameters of the theoretical and practical evolution of this study human rights in foreign policy priorities of the US at the start of the Post-Cold War era that brought forth the structural changes in the international political system. As will be shown in some detail in chapters 1 and 2, in general, human rights standards have been internationalized after the adoption of the Universal Declaration of Human Rights by the UN in 1948, and then, internationally recognized rights became institutionalized at all levels of structural developments (international, regional, and state levels). So, one can argue that, the emphasis of this thesis is both on theoretical and practical processes. In spite of the fact that the US foreign policy considered the world in ideological terms throughout the Cold War era, reducing all foreign policy concerns to the East -West antagonism, there has been (since the 19th century) a core of reality to the American assertion to be the leader committed to the realization of human rights. And, as shown in the `Conclusion`, after the break-up of the bipolar international system that has modified the context for international human rights, the US has emerged as the leader in humanitarian initiatives. Finally, the cause of the USA and other countries in terms of human rights is not only to establish and develop a realistic and morally sound international human rights policies, but also to incorporate these into the rest of the foreign policy goals. Ill