Türkiye`de basın çalışanlarının sorunları ve sendikanın rolü

Abstract

oz Kamuoyunu doğru bilgilendirme görevi ile karşı karşıya olan gazetecilerin haklan için verdiği mücadele, bir anlamda o ülkedeki demokrasinin gelişimiyle paralel gitmiştir. Batı ülkelerinde gazeteciler ve basın sendikalan, `aşağıdan yukanya` doğru tanımlanan bir sınıf mücadelesi ile bu haklan elde ederken Türkiye'deki gelişme Batı şemasına uymamıştır. Ülkemizde işçi sınıfına ve bu bağlamda basın çalışanlarına sağlanan haklar, daha çok devletten, bir başka deyişle `yukarıdan` verilmiştir. Bununla birlikte oluşan demokratik ortamda gazetecilerin sendikalan kanalı ile belli bir mücadele verdiği de görülmüştür. 10 Ocak 1961 eylemi, bunun tarihsel bir örneğidir. Günümüzde medyanın tekelleşmesi ve sendikasızlaştırmayla birlikte başta işsizlik olmak üzere basın çalışaniannın sorunlan giderek artmıştır. Sağlıklı bir demokrasinin oluşturulması için basın çalışanlarının sorunlannın çözümü önem kazanmaktadır. Bu çerçevede tezimizde basın çalışaniannın yasal korumasına öncelik veren ve bunun için de gazeteci örgütlerinin çaba ve mücadelesini öngören bir yaklaşımı, tarihsel bir perspektifle ortaya koymaya çalıştık. Kullandığımız bilimsel yöntemle somut olay ve olgulardan soyut çıkarımda bulunarak tekrar pratiğe yöneldik ve bir model önerisinde bulunduk. Bu çalışma gerçekleştirilirken kaynak taraması yapıldı, yasal mevzuat incelendi, Türkiye ve dünyadan çeşitli örnekler tarihsel bir süreç içinde araştırıldı. Tezin varsayımı, Türkiye Gazeteciler Sendikası'nın (TGS) hayatta bulunan 9 genel başkanı ile derinlemesine mülakat yapılarak ampirik düzeyde de sorgulandı. ABSTRACT Challenged with the responsibility of supplying true information for the public, journalists' struggle for their rights has always run parallel to the development of democracy in a given country. Whereas the journalists and the unions of press in Western countries has gained their rights by a class struggle `upwards`, in Turkey the line of development has not conformed with the scheme of the West The rights granted to the workers class and consequently to the journalists in our country, have rather came from the state; in other words, these rights are gained `downwards`. On the other hand, there are some examples of struggles through unions of press, when democratically conditions are relevant. January 10th 1961 demonstration stands as a historical model for this fact. The problems of journalists have increased due to the monopolisation of media and destruction policy against trade unions, the most striking of these problems is unemployment. It is crucial fact that the problems of journalists should be solved in order to reach a reliable democracy. Thus, in our thesis, we have strived to put forward an approach, which gives priority to legal protection of journalists and suggests journalists' organizations to give effort for this purpose, in an historical point of view. In our searching method we began from certain events and facts, then we reached to conceptual inferences and turned towards practicality, lastly we suggested a model. In this study all available sources and laws were carefully looked through and models from Turkey and all over the world were searched in a historical line. The hypothesis of the thesis has been questioned on an empirical sphere by interviews with the nine living Turkish Journalists Union (TGS) chairmen. Ill

oz Kamuoyunu doğru bilgilendirme görevi ile karşı karşıya olan gazetecilerin haklan için verdiği mücadele, bir anlamda o ülkedeki demokrasinin gelişimiyle paralel gitmiştir. Batı ülkelerinde gazeteciler ve basın sendikalan, `aşağıdan yukanya` doğru tanımlanan bir sınıf mücadelesi ile bu haklan elde ederken Türkiye'deki gelişme Batı şemasına uymamıştır. Ülkemizde işçi sınıfına ve bu bağlamda basın çalışanlarına sağlanan haklar, daha çok devletten, bir başka deyişle `yukarıdan` verilmiştir. Bununla birlikte oluşan demokratik ortamda gazetecilerin sendikalan kanalı ile belli bir mücadele verdiği de görülmüştür. 10 Ocak 1961 eylemi, bunun tarihsel bir örneğidir. Günümüzde medyanın tekelleşmesi ve sendikasızlaştırmayla birlikte başta işsizlik olmak üzere basın çalışaniannın sorunlan giderek artmıştır. Sağlıklı bir demokrasinin oluşturulması için basın çalışanlarının sorunlannın çözümü önem kazanmaktadır. Bu çerçevede tezimizde basın çalışaniannın yasal korumasına öncelik veren ve bunun için de gazeteci örgütlerinin çaba ve mücadelesini öngören bir yaklaşımı, tarihsel bir perspektifle ortaya koymaya çalıştık. Kullandığımız bilimsel yöntemle somut olay ve olgulardan soyut çıkarımda bulunarak tekrar pratiğe yöneldik ve bir model önerisinde bulunduk. Bu çalışma gerçekleştirilirken kaynak taraması yapıldı, yasal mevzuat incelendi, Türkiye ve dünyadan çeşitli örnekler tarihsel bir süreç içinde araştırıldı. Tezin varsayımı, Türkiye Gazeteciler Sendikası'nın (TGS) hayatta bulunan 9 genel başkanı ile derinlemesine mülakat yapılarak ampirik düzeyde de sorgulandı. ABSTRACT Challenged with the responsibility of supplying true information for the public, journalists' struggle for their rights has always run parallel to the development of democracy in a given country. Whereas the journalists and the unions of press in Western countries has gained their rights by a class struggle `upwards`, in Turkey the line of development has not conformed with the scheme of the West The rights granted to the workers class and consequently to the journalists in our country, have rather came from the state; in other words, these rights are gained `downwards`. On the other hand, there are some examples of struggles through unions of press, when democratically conditions are relevant. January 10th 1961 demonstration stands as a historical model for this fact. The problems of journalists have increased due to the monopolisation of media and destruction policy against trade unions, the most striking of these problems is unemployment. It is crucial fact that the problems of journalists should be solved in order to reach a reliable democracy. Thus, in our thesis, we have strived to put forward an approach, which gives priority to legal protection of journalists and suggests journalists' organizations to give effort for this purpose, in an historical point of view. In our searching method we began from certain events and facts, then we reached to conceptual inferences and turned towards practicality, lastly we suggested a model. In this study all available sources and laws were carefully looked through and models from Turkey and all over the world were searched in a historical line. The hypothesis of the thesis has been questioned on an empirical sphere by interviews with the nine living Turkish Journalists Union (TGS) chairmen. Ill